Obraz17 (6)

OH

CO

.o.

ŃgOH

-    utUnianl* rolnych związków organicznych za pomocą powietrza, tlenu lub innych czynników utleniających,

-    wprowadzenia CO_s do cząataozkl związku organleinego,

-    wprowadzania co do cząataozkl związku organicznego lub nieorganicznego,

-    hydrolizy autru.

5-14.2. Przykłady procaaow przeoyełowych

Metody otrzymywania niektórych kwaeOw karboksylowych omówiono wcześniej, np. p. 4.16 i 5.9.

W podwyższonej temporaturze i pod zwiększonym cienieniem fenole i aminofenol# w postaci fenolanOw (sodowych czy potasowych) oraz naftolany sodowe reagują z ditlenkiem węgla z wytworzeniem aromatycznych kwasów karboksylowych. Reakcje to wykorzystuje alg ra.ln. do otrzymywania kwasu salicylowego, p-hydrokeybenzoesowego i p-amŁnoeelicylowego.

Otrzymywanie kwasu salicylowego metodą Kolbego-Schmitta

W przemyśle kwas salicylowy (temp.'' topn. 159°C) otrzymuje się przez działanie na fenolan sodowy ditlenkiem węgla pod zwiększonym ciśnieniem. Proces przebiega w dwóch etapach, przy czym w drugim otępię następują przegrupowanio węglanu fenolowo-sodowogo do salicylanu uodowogoi

ONo    O-C-ONc

90-i30‘C    l30riaQ-C

(Oj ^{+ C0}2 0SMPO    (Qj    08MP

Oo stalowego autoklawu wyposażonego w węźownicę i mieszadło wlewa się Stopiony fenol 1 dobrze mieszając dodaje aię etachiometryczną iloec ługu sodowego. Ogrzewanie pod zmniejszonym ciśnieniem usuwa wodę za arodowieka reakcyjnego, przy czym fenolan rozpada aię wtedy na proszek. Do odwodnionego, rozdrobnionego fenolanu eodowego doprowadza aię ditle-nek węgla początkowo pod cienieniem ok. 0,5 MPe. Reakcja jest egzotermiczna i mieszaninę reakcyjną chłodzi się wodą przepływającą przez węiownicę. Następnie kontynuuje się dodawanie dltlenku węgla pod ciśnieniem 0,8 MPa. Wtedy temperatura mla.zanlny reakcyjnej podwyższ, się i następuje przegrupowanie produktu pośredniego do salicylanu sodowego. Po .twierdzeniu, tm oasa reakcyjna nie pochłania wigeej C0_a, zmniejsza się ciśnienie i mesę poreakcyjną ługuje elf gorącą wodą. Przez przedmuchanie roztworu przegrzaną parą wodną oddziel. al« ni. przeraago-wemy fenol. Kwa. aalicyłowy wydziale aig * roztworu aoll aodowej przaz

zakwaszenia kwasem siarkowym. Po odsączaniu, przsmyciu . wyi rowy produkt oczyszcza się przaz aublimację.    •

otrzymywania kwaau p-hydrokaybenzoesowago

Kwas p-hydroksybenzoesowy (temp. topn. 214°C) otrzymuje się podobnia jak kwas salicylowy, przy azym w tym przypadku działa aię ditl«nki#m węgla na fanolan potasowy w temp. 220-240°Ci

COOK

ester metylowy kwasu p-hydroksybenzoesowego (nipagine) o tamp. topu. 128-131°C stanowi .rodak konaarwujący i sntyaeptyczny atosowany w prze-mysia farmacautycznym i spożywczym. Podobne włstciwoicl wykazują inn# estry, np. stylowy i propylowy. Ester metylowy [ataptlna H), ester stylowy (asepcJna i) i eutar propylowy (asapcins P) są środkami o działaniu bakteriobójczym 1 bakterloetatycznym, stosowanymi w lecznictwie do przyrządzania preparatów farmaceutycznych, np. maici, kropli, roztworów do wstrzykiwali.

Otrzymywanie kwasu p-aminosalicyiowego

Kwas p-aminosalicylowy (tamp. topn. 142°C) powstaje w reakcji •-aminofenolu z ditlenkiem węgla wobec wodorowęglanu potasowego:

COW

Kerbokeylowanie prowadzi aig w roztworze wodnym, w tamp. 90°C. g ciśnieniem 3 MPa. Kwas ten stanowi znany środek prraciwgrutiiczy I działaniu bakterioatatycznym, tzw. PAS (l.Lehman. 1946 C.) podawamy doustnie w mieszaninie z innymi lekami, np. streptomycyną.

Otrzymywanie kwasu mrówkowego 1 jego soli sodowej

Mrówczan sodu pow.taje w wyniku reakcji wodorotlenku sodu z tlenki-węglai

-» HCOOMo .

R..KGj. pr.«bi.9. w t«p. US-liO-C, pod ci.ni.ni..    NP.. . «to-

U.wi. ..op.tr.ony. - I-—* ‘    •““»    +

09.uw.oi. -i....oi»y rutoyin.1. . po... do J.j obi-.....- |

4M

632