Obraz (1260)

Ponieważ okres utrzymywania trwa miesiąc, wynoszą one 0,1177 (1/12 * 20% * 7,06) i należy je wpłacić na rachunek banku centralnego.

System rezerwy obowiązkowej w Polsce

Rezerwa obowiązkowa jako instrument polityki pieniężnej została wprowadzona w Polsce dopiero w 1989 roku, wraz z dwuszczeblowym sektorem bankowym¹". Naliczano ją pierwotnie w okresach kwartalnych i wyłącznie od depozytów, przy czym dopuszczono zróżnicowanie stawek w zależności od rodzaju wkładu¹³. Ponieważ systemy teletransmisji oraz rozliczeń bezgotówkowych były w tamtym okresie jeszcze nierozwinięte, NBP pozytywnie ustosunkował się do próśb banków komercyjnych i zezwolił, aby początkowo aż 50% rezerwy mogło być utrzymywane w postaci gotówki w kasie banku. Rozwiązanie to było bardzo korzystne także z tego względu, że w owym czasie każdy bank miał w NBP dwa oddzielne rachunki. Pierwszy -bieżący, służący do rozliczeń międzybankowych, a drugi tzw. rachunek rezerwy - do utrzymywania rezerwy obowiązkowej. Bank nie mógł wykorzystywać w ciągu dnia środków na rachunku rezerwy do bieżących rozliczeń.

Dopiero 10 kwietnia 1992 roku wprowadzono miesięczne okresy naliczania rezerwy, przy czym rezerwa ta była naliczana według stanu depozytów na koniec miesiąca i utrzymywana przez miesiąc w sposób nieuśredniony od 20. dnia kolejnego miesiąca. Zastosowano wówczas rozwiązanie polegające na tym, że oprocentowano część rezerwy obowiązkowej. Co ciekawe jednak, oprocentowanie z tego tytułu było przekazywane nie do banków komercyjnych, lecz do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (wcześniej na Fundusz Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa)¹⁴. Taka konstrukcja, szczególnie w odniesieniu do sposobu naliczania rezerwy, powodowała, że banki prowadziły taką politykę przyjmowania depozytów, aby nie były one objęte obowiązkiem rezerwowym ze względu na zapadalność przed dniem jej naliczenia.

Zasadnicze jakościowe zmiany w zakresie rezerwy obowiązkowej miały miejsce dopiero w 1994 roku. W lutym objęto obowiązkiem odprowadzenia rezerwy depozyty w walucie obcej (patrz wykresZT). W sierpniu dopuszczono, aby banki wykorzystywały środki na rachunku rezerwy nieoprocentowanej do bieżących rozliczeń pod warunkiem, że średnio w ciągu miesiąca rezerwa

¹²    System finansowy w Polsce. Lata dziewięćdziesiąte, red. B. Pietrzak, Z. Polański, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998, s. 101.

¹³    Ustawa z dnia 31 stycznia 1989 roku o Narodowym Banku Polskim, DzU 1989 nr 4 poz. 22, art. 30.

¹⁴    W. L. Jaworski, Z. Krzyżkiewicz, B. Kosiński, Banki. Rynek, operacje, polityka, Poltext, Warszawa 1998, s. 81.

29