religia a kultura4

210 RELIGIA A KULTURA

Obraz Boga

Wierzę (nie wierzę) w osobowego Boga, ponieważ ...

Okres mojego życia, w którym czułem(am) się najbliższy Bogu był wtedy, gdy ..., miałem(łam) wtedy ... lat

W mojej relacji z Bogiem odczuwam ..., ponieważ ...

Lęk przed Bogiem jest / nie jest ważny dla mnie, ponieważ ...

Bóg oczekuje ode mnie, że ponieważ ...

Sądzę, że Bóg powinien karać ludzi poprzez ...

W trudnej sytuacji zwracam się / nie zwracam się do Boga, ponieważ ... Dniem, w którym zmieniłem swój sposób myślenia o Bogu był..., ponieważ ...

Relacje rodzinne

Osobą w mojej rodzinie, z którą byłam(em) najbardziej związana(y) był ..., ponieważ ...

Pod względem fizycznym przypominam ..., ponieważ ...

Moja matka była najbliższa mnie / mojej ..., ponieważ ...

Osobą narzucającą dyscyplinę w mojej rodzinie był ..., ponieważ ...

Kiedy rysowałbym obraz mojej rodziny sądzę, że narysowałbym siebie jako osobę mającą lat ..., ponieważ ...

Moja rodzina była podzielona / nie była podzielona na następujące grupy./: Te grupy to był mój / moja ... i ...

Skala Doświadczeń Mistycznych

Skala opracowana przez współczesnego psychologa amerykańskiego, Ralpha Hooda, ma na celu dokonanie przez osobę badaną samooceny jej doświadczeń charakteryzujących się poczuciem jedności ze światem zewnętrznym i z pustką (jnothingness), które to doświadczenia mogą lub nie mogą być interpretowane religijnie^{1 2}. Skala ta stanowi psychologiczną operacjonalizację kryteriów doświadczeń mistycznych Wiliama Stace’a^4?. Zadaniem osoby badanej jest wyrazić na 5-stopniowej skali typu Likerta opinię (od: ten opis odpowiada moim własnym doświadczeniom, do: opis zdecydowanie jest nieprawdziwy w odniesieniu do moich doświadczeń) o każdym z 32 twierdzeń, składających się na całą skalę. A oto przykłady zastosowanych twierdzeń:

Przeżyłem(am) doświadczenie znalezienia się poza czasem i przestrzenią. Przeżyłem(am) doświadczenie, w którym zostałam pochłonięta przez coś potężniejszego ode mnie.

Przeżyłem(am) doświadczenie, o którym wiedziałam, że jest święte. Przeżyłem(am) doświadczenie, którego nie da się opisać.

Skala do pomiaru religijnego sposobu radzenia sobie z sytuacjami trudnymi

Skala ta służy do pomiaru stylów radzenia sobie z sytuacjami trudnymi. Style te wyrażają różny stopień odpowiedzialności za rozwiązanie sytuacji trudnej przypisywany samemu sobie i Bogu³. Założeniem towarzyszącym budowie tych skal było przekonanie, że im wyższa odpowiedzialność i inicjatywa jednostki w rozwiązywaniu sytuacji trudnych, tym wyższy poziom zdrowia psychicznego.

Omawiane narzędzie składa się z trzech podskal. Są to: skala autodyrektyw-na (,self-directive), zawierająca twierdzenia wskazujące na przypisywanie sobie odpowiedzialności za rozwiązanie sytuacji trudnej; skala współpracy (collabo-rative\ mierząca nastawienie na rozwiązywanie problemów poprzez współudział w tym działaniu Boga i człowieka; skala uległości (cłeferring), badająca bierne poddanie się człowieka w obliczu przeżywanych trudności wszechmogącemu Bogu.

Pełna wersja skali obejmuje 36 twierdzeń - po 12 na każdą z podskal. Osoba badana ma za zadanie ustosunkować się do każdego z nich, poprzez zakreślenie odpowiedniej pozycji na 5-stopniowej skali Likerta.

Oto przykłady twierdzeń z poszczególnych podskal.

Skala autodyrektywna

Gdy myślę o trudnościach, staram się znaleźć ich rozwiązanie bez pomocy Boga.

Po przeżyciu ciężkich chwil staram się nadać sens temu doświadczeniu bez polegania na Bogu.

Kiedy muszę podjąć decyzję, staram się podjąć najlepszą decyzję z możliwych - bez angażowania w to Boga.

1

R.W. Hood, The conslruction and prelimmaiy va/idation of a measure of reported mystical e.xperience, „Journal for the Scientific Study of Religion”, 1975, 14, 29-41.

2

   Kryteria te są zawarte [w:] Grzymała-Moszczyńska, 1991, op.cii.

3

K.I. Pargament, J. Kenel, W. Hathaway, N. Grevengoed, J. Newman, W. Jones, Religion and the problem-sofoing process: Three styles of coping, „Journal for the Scientific Study of Religion”, 1988, 27, 90-104. Interesujące próby stosowania tych skal wśród osób należących do różnych wyznań zawarte są vv pracy K.I. Pargament, The Psychology of Religion and Coping, New York--London 1997, The Guilford Press.