IMGw

121

w poszukiwaniu papierowego jednorożca

nagiej zmiany i kulturowego zróżnicowania. Jego celem nie jest zachowanie istniejących tradycji kultury, lecz połączenie tych elementów w innowacyjny sposób. Matrix to dzieło chwili obecnej, przemawiające do współczesnych lęków dotyczących technologii i biurokracji. Żywi się powszechnymi obecnie koncepcjami wielokulturowości i obrazuje dzisiejsze formy ruchu oporu. Historia przedstawiona w filmie korzysta z wielu systemów wierzeń, takich jak judeochrześcijański mit Mesjasza, by mówić o współczesnych troskach za pomocą wizjonerskiego oddziaływania. Przypominając wcześniejsze formy narracji, Matrix jednocześnie zachęca nas do głębszego wczytania się w tradycję Zachodu i wykorzystania tego, co tam znajdziemy do zreformowania współczesnych mediów⁴¹'.

Rozważmy na przykład takie oto odczytanie przez pryzmat Biblii plemiennej uroczystości w filmie Matrix Reaktywacja:

Stopy [tupiące] o podłoże oznaczają, że Syjon mieści się na Ziemi. Proste i oczywiste. To łączy się ze sceną z Architektem i prowadzi nas do głównej tezy. Jesteśmy wygnani z doskonałego Nieba i żyjemy w Prawdziwym Swiecie. Symbolicznie Matrix jest Nie-bem. Cipher zwraca na to uwagę w pierwszym filmie. Prawdziwy Świat jest brudny, niewygodny i ciężko się w nim żyje. A Matrix, cóż, to raj. 'lezę tę powtarza w pierwszym filmie Agent Smith, który nazywa Matriksa „doskonałym ludzkim światem'" [parafraza]. Przypomnijmy, że scena z Architektem rozgrywa się w całkowicie czystej, białej doskonałości. Biblijne odniesienie jest tu wystarczająco jasne. Neo, Trinity, Morfeusz i reszta Syjonu odrzucili boski Eden, gdzie wszystkie ich potrzeby były zaspokojone, na rzecz ciężkiej rozpaczliwej egzystencji, gdzie dysponują chociaż wolną wolą⁵⁰.

Nawet jeśli uważa się, że klasyczne mity mają większą wartość niż ich współczesne odpowiedniki, to jednak Matrix przyciąga odbiorców z powrotem do tych starych dzieł i wprowadza je na powrót do obiegu.

Krytyk filmowy Roger Ebert ośmiesza próby połączenia starych mitów i epickiego tworu pop science fiction kungfu:

Takie przemowy nie dostarczają znaczeń, jedynie efektów znaczeń: na pewno brzmi to tak, jakby ci ludzie mówili o jakichś poważnych sprawach. Nie przeszkodzi to fanom analizować filozofii filmu Matrix Reaktywacja w niekończącej się liczbie postów. Częścią zabawy jest stawanie się ekspertem od głębokich znaczeń w płytkiej mitologii pop. Jest coś odświeżająco ironicznego w byciu autorytetem od przelotnych wynurzeń kultury masowej. Morfeusz (Laurence Fishburne) dołącza do Obi-Wana Kenobiego jako Platon naszych czasów⁵¹.

Krytyka ta wygląda inaczej, jeśli zaakceptujemy wartość, wynikającą z samego procesu poszukiwania znaczeń (i rozbudowywania historii przez publiczność), a nie tylko z intencji braci Wachowskich. Oni tylko zapoczątkowali to poszukiwanie - nie zdeterminowali kierunku, w którym widzowie zaczną szukać odpowiedzi.

⁴⁹ Nie tylko fani poszukują znaczenia w Matriksic, zol), na przykład The Morris atut Thi/osophy: Wekowe to the Desert of the ReoL red. William Irwin. Open Court, Chicago 2002.

Brian Takie, The Morris Esp/aimt, 20 maja 2003. http://webpages.chartcr.net/btakle/macrix_rdoadcd.html ^M R. Ebert. op. cit.