Obraz (1394)

Poradnik przetwórcy tworzyw sztucznych

TERMOFORMOWANIE

Formowanie z płyt lub folii

W technologiach termoformowania materiałem wyjściowym jest tworzywo w postaci wyrobów płaskich, tj. płyt lub folii czy w postaci rur; co determinuje wybór maszyny oraz narzędzi koniecznych do wykonania produktu. Do przetwarzania półwyrobów płaskich używamy maszyn zwanych termo-formierkami, w odróżnieniu od maszyn przetwarzających rury zwanych butełczarkami, gdyż końcowym wyrobem jest tu najczęściej butelka lub zamknięty pojemnik. Termoformierki realizują operację nagrzewania tworzywa i operację jego kształtowania. Typowe maszyny wykorzystują do formowania podciśnienie (próżnię) i nadciśnienie.

Rys. 1. Termoformierka uniwersalna wyposażona dodatkowo w systemem podawania folii nawiniętej na rolkę i odbioru uformowanych opakowań jeszcze nie odciętych od folii, (termoformierka firmy InfraForm; dystrybutor firma Alma Trend)

■ Budowa

termoformierki

Termoformierka do formowania z materiału płaskiego nazywana często próżniówką (rys. 2) zbudowana jest z kilku podzespołów, z których najokazalszy na zewnątrz jest zbiornik (10) otwarty od góry. Prześwit tego otworu to obszar roboczy maszyny. Często próżniówki wyposaża się w możliwość zmniejszania tego prześwitu umożliwiając w ten sposób użycie płyt o m niej -szym formacie. Ponieważ brzegi otworu podczas termoformowania biorą udział w utwierdzaniu płyty, dlatego muszą mieć konstrukcję wzmocnioną. Najczęściej konstruktorzy wykonują ten element konstrukcji w postaci ramki (5) z profili zamkniętych. Na tej ramce umieszczana jest płyta lub folia i jest ona dociskana z góry inną ramką (4), zwaną dociskową. W komorze zamontowany jest stół dolny (9) z mechanizmem pozwalającym na ruch stołu w pionie. Na stole mocowane jest narzędzie zwane wzornikiem (7). Zespół stół+ wzornik połączony jest z źródłem powietrza i urządzeniem do jego odprowadzania (układ próżniowy). System kanałów i węży (11) musi zapewnić szybkie usunięcie powietrza z przestrzeni między wzornikiem a formowaną płytą lub folią. Służy on także do doprowadzenia powietrza w celu kształtowania płyty lub oddzielenia kształtki od wzornika. Ponieważ do uformowania półwyrobu należy podgrzać tworzywo do temperatury wysokiej elastyczności, dlatego termoformierki wyposażane są w grzałki. Można oczywiście ogrzewać płytę lub folię poza stanowiskiem formowania. Nie jest to jednak korzystne, jeśli uwzględni się własności tworzywa w stanie wysokiej elastyczności. Z własności tych wynika trudność zachowania płaskiego kształtu ogrzanych płyt podczas ich transportu. Dlatego też, nagrzewanie płyt lub folii poza stanowiskiem formowania stosuje się tylko w liniach automatycznych łub przy formowaniu ręcznym. Najczęściej termoformierka posiada zespół grzałek górnych (3). Przy formowaniu płyt grubszych powinno się używać maszyn z dodatkowym zespołem grzałek dolnych (6). Ponieważ użycie grzałek dolnych sprawia wiele kłopotów, dlatego często poprzestaje się na użyciu tylko grzałek górnych. Nie zawsze jest to dopuszczalne. Znaczenie sposobów grzania przed formowaniem zostanie opisane w innym artykule. Aby próżniówka była maszyną uniwersalną, powinna być wyposażona w mechanizm dodatkowego stołu górnego (1). Umożliwia to ingerencję mechaniczną we wstępny rozdmuch płyty przez ograniczenie miejscowego podnoszenia „balona”. Stołu górnego można też użyć do zamocowania dodatkowego wzornika (2) (prze-ciwwzornika). W takim przypadku stół górny powinien być wyposażony w system nadmu-

PlastNews 10’2008