Obraz (2030)

638

nokwasów w białkach, jest zapisana w sekwencji nukleotydów w DNA. W komórkach eukariotycznych DNA znajduje się jednak w jądrze komórkowym, podczas gdy synteza białka odbywa się w cytoplazmie. Musi zatem istnieć sposób przenoszenia informacji z jądra do miejsca syntezy. Przenośnikiem jest informacyjny RNA (mRNA, skrót ,jn” pochodzi z angielskiego messenger -posłaniec. Informacyjny RNA tworzy łańcuchy zawierające do kilku tysięcy nu-ldeotydów.

Rybosomałny RNA jest składnikiem rybosomów. Są to cytoplazmatyczne struktury, w których odbywa się synteza białka. Rybosomy są zbudowane z białek i RNA. Funkcja jednego z rybosomalnych RNA polega na odczytywaniu kodu genetycznego w miejscu syntezy białka.

Transportujący RNA (tRNA) służy do przenoszenia reszt aminokwasowych do miejsca syntezy białka. Dla każdego z białkowych aminokwasów istnieje co najmniej jeden specyficzny tRNA. Cząsteczki tRNA są stosunkowo małe (zawierają tylko około 80 nukleotydów), ale odznaczają się złożoną budową pierwszo- i drugorzędową. Omawianie kwasów nukleinowych i całej złożonej chemii, jaka tkwi w mechanizmach ich działania jest poza zakresem chemii organicznej.

23. POLIMERY SYNTETYCZNE

Wytwarzane w chemicznych fabrykach polimery otaczają nas ze wszystkich stron w postaci przedmiotów wykonanych z tworzyw sztucznych. Potrzeba używania dwóch nazw, „polimer” i „tworzywo sztuczne" wynika stąd, że nie każdy polimer nadaje się to wytwarzania użytecznych przedmiotów.

23.1. Polimery addycyjne i kondensacyjne

Podział polimerów na addycyjne i kondensacyjne wynika ze sposobów syntezy makrocząsteczek z małych cząsteczek monomerów. Polimery addycyjne powstają w reakcjach, których jedynymi produktami są makrocząsteczki, bez drobnocząsteczkowych produktów ubocznych. Monomerami do syntezy polimerów addycyjnych najczęściej są związki nienasycone z wiązaniami C=C. Większość addycyjnych polimerów otrzymuje się z monomerów winylowych. Są to związki zawierające grupę CH₂=CH-. Stosowane obecnie tworzywa sztuczne są najczęściej polimerami addycyjnymi

X

CHjCH — monomer winylowy

polimeryzacja

X    X    X    X

I    I    I    I

-CHj-CH-CHj- CH-CHj-CH-CHj-CH-fragment polimeru addycyjnego

X - dowolna grupa organiczna

Polimerami kondensacyjnymi są poliamidy i poliestry. Tworzą się one w reakcjach, w których oprócz makrocząsteczek powstaje woda albo inne małe czą-