ODKRYWCY I ICH PODRÓŻE 4

Tajemniczy kontynent

Dlaczego tak długo nie zbadano wnętrza Afryki?

Którzy badacze Interesowali się biegiem Nigru?

Afryka była przez długi czas dla Europy „tajemniczym kontynentem”. Trudna do przebycia z powodu bagnistej dżungli i bezwodnych pustyń, zamieszkała przez niebezpiecznych tubylców, z wyjątkiem wybrzeża pozostawała nieznana. Afryka Północna od około 700 roku była w rękach muzułmanów nie zezwalających chrześcijanom na handel złotem, kością słoniową oraz czarnymi niewolnikami. Tylko jeden kraj był tu wyjątkiem: Etiopia, odcięta od Europy przez Arabów, w czwartym wieku przyjęła chrześcijaństwo. Kiedy Portugalczycy natrafili na ten kraj, opływając Afrykę, natychmiast nawiązali ścisłe kontakty z jego władcami i w XVI i XVII wieku portugalscy misjonarze katoliccy pracowali tam w wielu rejonach, aż do wygnania ich przez Arabów. W roku 1652 Holendrzy (Burowie) założyli kolonie na Przylądku Dobrej Nadziei penetrując dokładnie jego teren. Wnętrze kontynentu interesowało Europejczyków tylko dlatego, że spełniało rolę źródła niewolników. Niekiedy wymieniali ich za europejskie towary, częściej jednakże kupowali tubylców sprzedawanych przez ich własnych wodzów plemiennych, którzy w ten sposób finansowali swoje wojny. Niewolników zakuwano w łańcuchy i wysyłano statkiem na północnoamerykańskie plantacje cukru i bawełny. Wraz ze wzrostem popytu na tanią siłę roboczą miejscowi łowcy niewolników, uzbrojeni często w karabiny, penetrowali kraj, napadali na wioski unicestwiając całe plemiona.

Dość wolno budziła się w Europie naukowa ciekawość. Zaczęto się zastanawiać, gdzie mogą leżeć źródła Nilu? Skąd wypływają Kongo i Zambezi? Co kryje się za tajemniczym Nigrem, który według opowieści arabskich przepływa przez wielką północnoafrykańską pustynię, a którego źródła, bieg, a nawet ujście nie były znane? Czy ma on jakiś związek z Nilem?

To właśnie handel niewolnikami przyczynił się do zbadania tajemnic afrykańskiego lądu. W końcu XVIII wieku z nastaniem oświecenia niektóre państwa europejskie dostrzegły problem i moralną nikczemność tego handlu. W 1807 roku Anglia zabroniła go, karząc handlarzy niewolników. W zamian za to Afrykańczy-cy mieli przyjąć protestantyzm, którego szerzeniem zajęły się nowo zakładane stacje misyjne, badające przy okazji sam kontynent.

Zamierzenia te jednak napotkały na trudności nie tylko ze strony muzułmanów, ale nie sprzyjały im też warunki naturalne kraju. Amerykę zbadano posuwając się w głąb kraju najpierw wzdłuż dużych rzek statkami i łodziami. Afryka jest jednak w dużej części płaskowyżem, stromo opadającym ku wybrzeżom, toteż pływanie przy ujściu rzek znacznie utrudniają mielizny, a w środku lądu wodospady i progi.

Szkot Mungo Park, który w roku 1795 otrzymał od londyńskiego Towarzystwa Afrykańskiego misję zbadania Nigru, wyruszył konno w głąb kraju zaczynając od ujścia rzeki Gambii. Był wielokrotnie napadany i obrabowany. Dotarł wreszcie wraz z grupą uchodźców do targowego miasta Segou w górnym biegu Nigru. Przed powrotem do Szkocji przez kilka miesięcy badał i przemierzał Niger. Dzie-