Obraz1 (39)

50 OSOBOWOŚĆ, SOCJALIZACJA, POSTAWY

utrwaliło się określenie Miltona Rokeacha podane w International Encyclopedis of Social Sciences, a następnie rozwinięte w książce Beliefs, Attitudes and Va-lues. Rokeach definiuje postawę następująco: „Postawa jest względnie trwał organizacja przekonań odnoszących się do określonego przedmiotu lub sytuacj:. predysponująca dana osobę do reagowania na nie w określony sposób”²⁹. Jed nocześnie Rokeach wyjaśnia, że wszystkie teorie postaw sa zgodne i postawa (attitude) nie jest pojedynczym, nieredukowalnym elementem osobowości, le wiązką, syndromem dwóch lub więcej wzajemnie powiązanych elementów. P dobnie Nowak podaje definicję głoszącą, iż „Postawa pewnego człowieka w bec pewnego przedmiotu jest ogół względnie trwałych dyspozycji do oceniania tego przedmiotu i emocjonalnego nań reagowania oraz ewentualnie towarzys cym tym emocjonalno-oceniajacym dyspozycjom względnie trwałych przek nań o naturze i właściwościach tego przedmiotu i względnie trwałych dyspozy cji do zachowania się wobec tego przedmiotu”³⁰. W praktyce badawczej i określeniach definicyjnych przez pojęcie postawy przyjęło się rozumieć wzglę nie trwał? dyspozycję jednostki do określonego zachowania się wobec danego przedmiotu, wynikając? z poglądów, uczuć i dążności danej jednostki odnosz cych się do przedmiotu postawy. Postawa obejmuje więc tzw. komponenty poznawczy, emocjonalno-oceniający (tzw. afektywny) oraz behawioralny (zwany też czynnościowym).

Podobnie M. Rokeach w „organizacji” postawy wyodrębnia trzy kompone ty: poznawczy (cognitive component), który prezentuje wiedzę jednostki o różnym stopniu pewności, co jest prawdziwe, dobre, pożądane lub co jest fałszywe, złe lub niepożądane w przedmiocie postawy; następnie komponent emocj nalny (affective component), zawierający uczucia pozytywne lub negatywne względem przedmiotu postawy; oraz komponent behawioralny (behavioral cor ponent), ponieważ predyspozycja do zareagowania prowadzi do działania, gd dochodzi do aktualizacji czy odniesienia do określonego przedmiotu postawy^3.

pierwszy posłużył się M. B. Smith, który w artykule z 1947 r. wyodrębnił w strukturze po wy trzy zasadnicze komponenty czy składniki postaw. Por. M. M a r o d y, Sens teorety a sens empiryczny postawy, Warszawa 1976, s. 14.

²⁹    R o k e a c h, dz. cyt., s. 112. Podajemy jj w oryginalnym sformułowaniu: ,A» attitr: is a relatively enduring organization of beliefs around an object or situation predisposing one respond in some preferential mann er".

³⁰    N o w a k, dz. cyt., s. 23. Podobnie strukturalne stanowisko ujmowania postaw zajmuje T. Mądrzycki; por. Psychologiczne prawidłowości kształtowania się postaw, Warszawa 1970.

³¹    R o k e a c h, dz. cyt., s. 113-114.