P1010191 (3)

192

XXIV. TOPOLA BIAŁA — Populus alba L.

I. Występowanie

Topola biała (P. alba var. europaea) (białodrzew) zasięgiem swoim obejmuje Półwysep Iberyjski, kraje śródziemnomorskie, Europę środkową i wschodnią, Kaukaz, Azję Mniejszą i Azję środkową oraz zachodnią i Syberię. Nie występuje w północnej Francji, na Wyspach Brytyjskich i w Skandynawii. W formie najbardziej typowej odmiana topoli białej (var. europaea ) rośnie na północ od łuku Alp i Karpat, a zatem i w Polsce (Bugała 1973). W Polsce występowała na całym obszarze, podobnie jak i w innych krajach, została jednak wyniszczona w dolinach wielu naszych rzek. Zachowała się m.in. w dolinach: Wisły, Bugu, Warty, Sanu i Dunajca. W dolinie Odry spotykana jest rzadko. Na terenach tych rośnie pojedynczo lub w grupach jako naturalny komponent bardzo zniekształconych lasów łęgowych (Bugała 1973).

2. Wymagania siedliskowe

Klimat

Zasięg topoli białej wskazuje, że rośnie zarówno w warunkach ciepłego klimatu śródziemnomorskiego, jak i kontynentalnego.

Światło

Jest ona gatunkiem światłożądnym. Wymagania świetlne białej topoli są zatem równie wysokie, jak innych gatunków rodzaju Populus (Bauer 1968, Bugała

1973).

Wilgotność

Białodrzew rośnie dobrze na stanowiskach wilgotnych, okresowo zalewanych (łęgi), ale także na suchych, słonecznych, lessowych zboczach jarów i wzgórz (Tyszkiewicz 1956, Bugała 1973).

Omawiana topola jest uznawana za gatunek o małych wymaganiach w stosunku do wilgotności powietrza i umiarkowanych pod względem zawartości wody w glebie (Bauer 1968).

Gleba

Topolę białą cechuje szeroki zakres tolerancji w stosunku do gleby, także bowiem w warunkach naturalnego występowania rośnie na glebach o różnej żyzności i wilgotności.

Występuje na madach od piaszczystych do ciężkich gliniastych, a więc żyznych i bardzo wilgotnych. Najlepiej rośnie na madach gliniastych, drobnoziarnistych, okresowo zalewanych, obfitych w namuły naniesione przez powodzie i z wodą ruchomą (Bugała 1973).

fla glebach ubogich, piaszczystych, okresowo przesuszanych rośnie słabo, ajjlodrzew nie znosi gleb zabagnionych, bardzo kwaśnych i torfiastych. Zalety jest do utrwalania wydm piaszczystych, wiąże się to ze zdolnością wy-^ałcania bardzo szerokiego systemu korzeniowego i wiązania nim piasku (Bu-1973). W Afryce bywa sadzony na skrajach oaz, gdzie wyrasta jako niskie lub krzew (Tyszkiewicz 1956).

Siedliskowe typy lasu

Białodrzew jest naturalnym składnikiem lasu lęgowego, gdzie jako gatunek ^spółpanujący lub domieszkowy towarzyszy topoli czarnej, wierzbom, a niekiedy dębom i wiązom.

Wrażliwość na zanieczyszczenia przemysłowe Topola biała jest mało wrażliwa na NaCl (tab. 9) i należy do grupy gatunków najbardziej odpornych na uszkodzenia drzew w rejonach przemysłowych (tab. 10).

3.    Wzrost

Siewki topoli białej rosną w pierwszym roku stosunkowo wolno, dorastają do wysokości 20-30 cm. W korzystnych warunkach drzewa w wieku 20-30 lat osiągają 25-30 m wysokości i 50-70 cm pierśnicy. Intensywny wzrost na wysokość i grubość trwa do około 40-50 roku życia, po tym okresie maleje. Białodrzew jest gatunkiem długowiecznym, żyje bowiem 200-300 (500) lat (Bugała 1973). Osiąga wysokość około 40 m i pierśnicę 120-220 cm (Seneta 1973).

4.    Odnawianie

W warunkach naturalnego występowania odnawia się z nasion i z odrostów korzeniowych. Topolę białą, podobnie jak i czarną należy wprowadzać głównie na terenach, gdzie zachowały się lasy łęgowe. Zgodnie z sugestią Myczkow-skiego (1971) w lesie łęgowym należy przyjąć następujący skład gatunkowy: białodrzew 3, topola czarna 2, topola szara 2, wierzba biała 2, wierzba krucha 1, pojedynczo dąb szypułkowy.

Do wprowadzenia topoli białej można wykorzystać sadzonki pozyskane z odrośli korzeniowych lub wyhodowane ze zrzezów korzeniowych (Suszka 1973). Zaleca się sadzonki O-K/2/O lub OK/2/1.

Wprowadzamy w formie zmieszania i więźbie zalecanej dla sokory. Sadzi się w doły wykopane bezpośrednio przed sadzeniem. Niektóre typy topoli białej dobrze rozmnażają się ze zrzezów normalnych (zdrewniałych).

Topola biała, podobnie jak i osika oraz topola czarna, odnawia się dobrze z nasion, wymagane jest jednak dobre przygotowanie gleby i troska o zapewnienie korzystnych warunków świetlnych. Topola biała często bywa wysadzana przy drogach, w dolinach rzek, a także w parkach.