P1010190 (3)

190

XXIII. TOPOLA CZARNA — Populus nigra L.

1. Występowanie

Ojczyzną topoli czarnej (.Populus nigra ssp. nigra) (sokom) jest Europa środkowa, wschodnia i Syberia, aż po Jenisej. W Polsce sokom występuje na terenie całego kraju z wyjątkiem Pomorza Zachodniego i regionu północno-wschodniego. Najliczniej zachowała się w dolinie Wisły i jej dopływów: Sanu, Bugu i Narwi. Rośnie także w łęgach nad środkową Odrą oraz na Podkarpaciu (doliny Soły, Skawy, Raby, Dunajca i Wisłoki). Do jej wyparcia przyczyniły się m.in. topole euroamerykańskie, szczególnie zaś topola 'Serotina’ (Bugała 1973).

2. Wymagania siedliskowe

światło

Gatunek wybitnie światłożądny i to od początkowych stadiów rozwoju. Temperatura

Sokom ma mniejsze wymagania cieplne niż białodrzew. Wskazuje na to jej rozleglejszy zasięg geograficzny w kierunku północnym, a także znoszenie warunków klimatu Skandynawii i okolic Petersburga, gdzie została sztucznie wprowadzona (Bugała 1973).

W i lgotność

Ma ona umiarkowane wymagania pod względem wilgotności powietrza i duże w stosunku do wilgotności gleby (Bauer 1968).

Gleby

Niektóre obserwacje wskazują, że topola czarna ma mniejsze wymagania siedliskowe niż topole euroamerykańskie. Według Houtzagers wymagania topoli czarnej są raczej większe niż jej mieszańców z czarną topolą amerykańską, zwłaszcza co do wilgoci gleby (Tyszkiewicz 1956).

Wykazuje ona też wrażliwość na zakwaszenie gleby (Tyszkiewicz 1956). Najlepsze warunki wzrostu znajduje na żyznych aluwiach (gleby typu mad). Na glebach piaszczystych, znacznie uboższych, rośnie wolniej i nie osiąga większych rozmiarów, często nawet przyjmuje postać krzewiastą (Bugała 1973).

Siedliskowe typy lasu

Jej naturalnym siedliskiem, podobnie jak i topoli białej, są łęgi (lasy topo-lowo-wierzbowe), w których powinna być gatunkiem współpanującym lub domieszkowym.

Wrażliwość na zanieczyszczenia przemysłowe Sokora należy do drzew wrażliwych na oddziaływanie SO2 i HF (tab. 6 i 7), jest mniej wrażliwa (grupa 1) na oddziaływanie ozonu (tab. 8). Pod względem

stopni® odporności na uszkodzenia w rejonach przemysłowych została ona zaliczona do grupy drzew słabo odpornych (tab. 10).

3. Odnawianie

W warunkach naturalnych odnawia się z nasion, rzadziej z odrośli korzeniowych. Sokorę można z dobrymi rezultatami odnawiać sztucznie, wprowadzając na odpowiednie dla niej siedlisko sadzonki otrzymane ze zrzezów zdrewniałych. Wprowadzamy ją, zależnie od udziału w projektowanym składzie gatunkowym, jednostkowo, grupowo lub kępowo w więźbie 4,5 x 4,5 m do 7 x 7 m (Burschel, Huss 1987). Wysadzamy, podobnie jak topolę białą, w doły. Jako światłożądny gatunek wymaga stanowisk dobrze nasłonecznionych. Zwiększenie jej udziału w zachowanych jeszcze lasach łęgowych jest ważnym zadaniem leśników (podkreślenie rodzimości krajobrazu).