P1080405

1. O trąbieniu i dęciu

Różne formy instrumentów dętych

Z kości piszczelowej i udowej

Piszczałki od epoki kamiennej

Najstarsze instrumenty muzyczne, znane nam z terenów Europy Północno-Zachodniej , to piszczałki, wykonane z kości zwierzęcych. W Niemczech, w jaskini GeiSenklósterłe; znaleziono dwa obiekty, mogące liczyć około 36 800 lat fil. 3).

Jeszcze teraz, po wielu tysiącleciach, widoczne są na nich ślady ludzkiej działalności, Obydwie cienkie kości długie, pochodzące z łabędzich skrzydeł, równo przycięto . , na końcach, używając do tego noża z krzemienia. Cała powierzchnia instrumentów jest wyrównana, a wycięte otwory dowodzą, że ludzie ze starszej epoki kamiennejjrótrafiłi wydobywać już szereg dźwięków. Nie wiadomo jednak, czy znalezione piszczałki używanej były jedynie dla własnej przyjemności, czy też odgrywały jakąś rolę w obrządkach religijnymi bądź tajemnych. Na to ostatnie wskazywałoby miejsce odnalezienia (jaskinia) instrumentów^ oraz innych przedmiotów, np. figurek z kości słoniowej,

Sporą ilość instrumentów wykonanych z kości wydobyto na wybrzeżach Morza Północnego. Tamtejsza urodzajna gleba znakomicie zakonserwowała odnalezione przedmioty. Ponieważ większość z tych namułów została już całkowicie przekopana zanim zaczęto przeprowadzać jakiekolwiek badania archeologiczne, problemem staje się datowanie znalezisk. Często podczas określania pochodzenia docieramy nie dalej niż do epoki żelaza lub do średniowiecza Większość znalezisk z tych terenów ma kształt tylnej kończyny owcy łub kości skrzydeł dużych ptaków, np. łabędzi czy czapli. Są to kości długie,

cienkie i puste, nadające się dzięki temu 4 do budowania z nich piszczałek fiJ. 4-5;

Tak samo jak we flecie prostym, dmie się na górną krawędź instrumentu. Im dłuższa i jest kość, tym więcej otworów można • w niej wykonać i tym łatwiej wygrywa się serię dźwięków, co chyba nie zawsze było pożądanym efektem. Na przykład piszczałka z Outkrabbendijke fil. 6) wykonana z kości czapli, nie ma ani jednego otworu. Być może nie dokończono jej budowy, a może taki właśnie był zamiar twórcy, ponieważ również bez otworów palcowych udaje się na tej piszczałce , j-J zagrać określone dźwięki.

Bufi II ipmwśśn

Ten rodzaj piszczałek używany jest do dzisiaj na obszarze Bałkanów. Piszczałki wykonane z kości owiec mają różną liczbę otworów, wahającą się od jednego do pięciu i w wielu przypadkach pozbawione są otworu na kciuk, który ułatwia wydobywanie wysokich dźwięków.

Większość instrumentów posiada trzy otwory palcowe, które widocznie wystarczają grającym.

Prawdę mówiąc, nie wiemy, jak kiedyś wytwarzano flety. Czy zajmowali się tym fachowcy w specjalnych warsztatach?

A może każdy robił to we własnym zakresie? Wiersz, pochodzący z roku 1618, znajdujący się na godle holenderskiego autora Jacoba Catsa (ii. 7j, jest właściwie jedynym pisemnym źródłem, z którego można się na ten temat czegokolwiek dowiedzieć.

; „Cioć osioł jest tak ciężki i nie potrafi skakać, to kości jego, już po śmierci, przyuczyć można gry, bo pasters s martwych kości zbudować umie flet, by jego dźwięki niosły radość na cały leśny świat.⁰

Z kości kończyn osła nie można wyciąć żadnego fletu; jednak obraz pasterza robiącego sobie własny instrument i niosącego tym samym radość innym, bardzo dobrze pasuje do rzeczywistości.

Możemy więc z tego wywnioskować, że wiele fletów znalezionych na wybrzeżach Morza Północnego zrobili pasterze i oni też na nich grywali, aby sobie i owcom umilić czas.

?. *ook fets, ^fcol i Kiość’. m wn* ¹⁶¹⁸

Fuzcułki

Dźwięki 11 zpnnztośo