P4140024 (2)

w sposób właściwy dla danego organizmu Nie odbiera to obiektom realności, podobnie jak nie neguje realności interakcji. Oczywiście realne są też powstałe w umysłach obrazy — a przecież te, których doświadczamy, są tylko wytworami mózgu w reakcji na obiekt, nie zaś jego wiernym odbiciem. Żaden wizerunek obiektu nie jest przekazywany optycznie z siatkówki do kory wzrokowej. Optyka nie wykracza poza oko. Dalej są tylko fizyczne transformacje zachodzące na tej ścieżce w sposób ciągły. Podobnie dźwięki, które słyszymy, nie są nadawane ze ślimaka do kory słuchowej przez jakiś rodzaj megafonu, choć fizyczne transformacje w sensie metaforycznym pokonują tę drogę. Między fizyczną charakterystyką niezależnego od nas obiektu a zestawem możliwych reakcji organizmu istnieje wiele osiągniętych ewolucyjnie zależności. Te relacje między cechami obiektów zewnętrznych i apriorycznymi komponentami, które mózg wybiera do konstrukcji zobrazowania, stanowią ważne zagadnienie do zbadania w przyszłości. Wzorzec nerwowy przypisany do danego obiektu zostaje skonstruowany z odpowiednich elementów wybranych z zestawu tych zależności; jesteśmy jednak tak do siebie podobni pod względem biologicznym, że dla tych samych obiektów budujemy zbliżone wzorce nerwowe. Nie powinno nas dziwić, że z tych podobnych wzorców tworzone są podobne obrazy. Dlatego właśnie możemy bez protestu zaakceptować konwencjonalny pogląd głoszący, że każdy z nas ukształtował w swoim umyśle odbity obraz jakiejś rzeczy. W rzeczywistości tak nie jest.

Widzenie I

Skąd wiemy, że obrazy umysłowe i wzorce nerwowe są blisko ze sobą związane i że te pierwsze pochodzą od drugich? To bliskie pokrewieństwo zaczęliśmy poznawać dzięki pracy Davida Hubela i Torstena Wiesela. Wykazali oni, że zwierzę doświadczalne (małpa) patrzące na linię prostą, krzywą lub linie ułożone pod różnymi kątami tworzy w korze wzrokowej wyraźne wzorce aktywności neuronowej¹³. Odnieśli oni tak-te pojawianie Się tych wzorców do mikroskopowej atlntm ii tej części kory, odkrywając w ten sposób modułowe komponenty. z których można budować określone formy. Dalszych dowodów dostarczyło doświadczenie przeprowadzone przez Rogera Tootella, w którym małpie przedstawiano bodziec wizualny (na przykład formę krzyża); bezpośrednio odpowia-dający mu wzorzec nerwowy zidentyfikowano w konkretnej warstwie kory wzrokowej zwierzęcia — warstwie 4B pierwotnej kory wzrokowej, zwanej też 17. obszarem Brodmanna lub obszaru V,¹⁴. W tym przykładzie mamy wszystkie główne aspekty procesu: bodziec zewnętrzny, który my, obserwatorzy, możemy widzieć również jako obraz umysłowy, oraz wzorzec nerwowy, powstały wyraźnie w rezultacie ujrzenia bodźca. W eksperymencie zademonstrowane zostały wielorakie aspekty procesu: bodziec wzrokowy, obraz przez nas (i przypuszczalnie przez doświadczalne zwierzęta) stworzony w związku z nim oraz wzorzec nerwowy w mózgu. My, jako obserwatorzy, umiemy dostrzec zależność między tym wzorcem a obrazem tak u nas samych, jak i — przez ekstrapolację - u badanych małp.

Pewien wgląd w potencjalną historię ewolucyjną tego niezwykłego mechanizmu cielesnego możemy uzyskać, rozpatrując możliwości wzrokowe bardzo prostego zwierzęcia, morskiego bezkręgowca Ophiocoma wendtii. Jest to rozgwiazda, zdolna do błyskawicznej i skutecznej ucieczki przed zbliżającym się drapieżnikiem i chronienia się w skalnych jamach i rozpadlinach. Ponieważ nie posiada ona oczu, ma bardzo prymitywny układ nerwowy, a jej szkielet zewnętrzny jest twardą skorupą wapienną, te jej manewry ratunkowe przez długi czas stanowiły zagadkę. Okazuje się jednak, że spora część ciała zwierzęcia jest zbudowana z drobniutkich wapiennych soczewek zachowujących się podobnie jak oczy. Soczewki skupiają padające na rozgwiazdę światło na niewielkim obszarze pod każdą z nich, gdzie aktywowane zostają wiązki nerwów. W ten sposób może powstać mapa z wzorcem drapieżnika, jak również z wzorcem najbliższej szczeliny, w której rozgwiazda może się ukryć. Przetwarzanie wzorca drapieżnika prowadzi do aktywacji innych nerwów i w konsekwencji odpowiednich reakcji (notorycznych.

181