P1520758

zwęża się i przechodzi w zatokę strzykową. Pomiędzy zatokami znajduje się fałd błony śluzowej, który nie dopuszcza do swobodnego przedostawania mę mleka z zatoki mlekonośnęj do zatoki atrzykowej. Zatoka strzykową kończy się przewodem strzykowym, wewnątrz którego znajduje się zwieracz strzy-ku zbudowany z mięśni gładkich ułożonych okrężnie. Zwieracz strzyku zapobiega samoczynnemu wypływowi mleka na zewnątrz gruczołu.

Komórki nabłonkowe pęcherzyków (rys. 8.2) mają dużo organelli komórkowych: kuliste jądro, liczne wolne rybosomy, szorstką siateczkę er»do~ plazmatyczną, wiele mitochondriów i dobrze rozwinięty aparat Golgiego. W cytoplazmie komórki widoczne są też kuleczki tłuszczu oraz liczne gran ule sekrecyjne.

Gruczoł mlekowy jest bardzo dobrze ukrwiony. Jest to związane z faktem, że wytworzenie 1 litra mleka wymaga przepływu przez gruczoł mlekowy 400 litrów krwi. Krew dopływa do gruczołu mlekowego tętnicami: krokową, sromową i podskórną brzuszną. Tętnice dzielą się na mniejsze odnogi, potem na gałązki i w końcu na naczynia włosowate, które oplatają każdy z pęcherzyków. Krew tętnicza dostarcza do gruczołu mlekowego składniki niezbędne do syntezy mleka oraz tlen warunkujący prawidłowy przebieg procesów metabolicznych związanych z jego wytwarzaniem. Krew żylna zawierająca produkty metabolizmu, w tym dwutlenek węgla, odpływa żyłami: podbrzuszną wymienia, krokową i sromową.

Unerwienie gruczołu mlekowego, to nerwy czuciowe nerwów lędźwiowych i krzyżowych. Włókna nerwów lędźwiowych unerwiają przednią i boczną część powierzchni skórnej wymienia oraz tkankę gruczołową i przewody mlekowe, włókna zaś nerwów krzyżowych - tylną część wymienia.

8.3. Zapoczątkowanie laktacji (laktogeneza)

Proces zapoczątkowania wytwarzania mleka rozpoczyna się u zwierząt gospodarskich zaraz po porodzie. Podczas ciąży wysoka koncentracja progesteronu hamuje uwalnianie prolaktyny z przedniego płata przysadki mózgowej. W czasie ciąży komórki mlekotwórcze mają obniżoną liczbę receptorów prolaktyny, hormonu wzrostu i glikokortykoidów. Przed porodem dochodzi do obniżenia poziomu progesteronu oraz wzrostu koncentracji prolaktyny, glikokortykoidów i estrogenów w osoczu krwi (patrz str. 207). Najważniejszym hormonem, który zapoczątkowuje laktację jest prolaktyna. Doświadczalne obniżenie wydzielania prolaktyny przed porodem powoduje zahamowanie laktogenezy. Prolaktyna indukuje ekspresję genów odpowiedzialnych za syntezę składników mleka oraz jest niezbędna do rozwoju pęcherzyków.