PICT2490

30

żaflagjf

Na podstawie analizy mapy geologicznej odtworzyć występujące struktury tektoniczne; zaznaczyć osie antyklin i synkłtn, obszary monoklinalne hp.

Pozycje literatury uzupełniającej nr nr 1, 14, 15.

4. ZALEŻNOŚĆ RZEŹBY OD BUDOWY GEOLOGICZNEJ

4.1.    Czynniki warunkujące przebieg rzeźbienia

Rzeźba powierzchni Ziemi modelowana jest przez tzw. siły zewnętrzne, na które składają się z jednej strony procesy niszczące, jak: wietrzenie, denudacja, erozja, z drugiej natomiast - budujące, czyi' akumulacja.

Na przebieg rzeźbienia wpływają: ukształtowanie powierzchni pierwotnej utworzonej przez siły wewnątrzne (diastrofizm, wulkanizm), budowa geologiczna oraz warunki klimatyczne.

Ukształtowanie powierzchni pierwotnej (wytworzonej przez siły wewnętrzne, np. ruchy górotwórcze) powtarza w zasadzie elementy budowy geologicznej, a w szczególności ułożenie warstw skalnych - to znaczy antykliny są grzbietami i synkliny dolinami. Im większe są różnice wysokości występujące w obrębie danej powierzchni, tym większe spadki i tym intensywniejsze procesy warunkowane siłą ciężkości (denudacja, erozja).

Rozpatrywanie roli klimatu szczególnie istotne jest przy porównywaniu obszarów lezących w różnych strefach i piętrach klimatycznych. Na niewielkich obszarach jednorodnych pod tym względem -działają podobne czynniki morfogenctyczne warunkujące przebieg określonych typów procesów geomorfologicznych. I tak np. w klimacie zimnym głównym czynnikiem morfogenctycznym są lodowce, w klimacie umiarkowanym, wilgotnym • woda płynąca, a na obszarach suchych - wiatr. Zagadnienie uwarunkowania rzeźby obszaru o względnie jednorodnym klimacie sprowadzić można do analizy zależności pomiędzy formami a budową geologiczną: odpornością skał i tektoniką.

4.1.1.    Wpływ odporiioici

Miarą odporności skał jest przebieg i tempo procesów niszczących te utwory. Skały o większej odporności niszczone są wolniej przez procesy wietrzenia, erozji (żłobienia) oraz denudacji (spłukiwanie, czy ruchy masowe) aniżeli skały o mniejszej odporności.

Odporność skały w danych warunkach klimatycznych zależy od zespołu cech litologicznych, jak: skład mineralny, struktura i tekstura, twardość, zwięzłość, uławicenie itp. - omówionych w rozdziale 2. Ogólnie można stwierdzić, że skały magmowe i metamorficzne (z wyjątkiem łyllitów