PICT2499

Ryc. 40. Profile podłużne teras retem) ch: a - równoległe, b - zbieżne u wylotu, c - złriczne u źródeł

W Beskidach cokoły skalne teras zanurzają się ku północy, co świadczy o intensywniejszym podnoszeniu południowej części polskich Karpat mającym miejsce jeszcze w czwartorzędzie 1 tak np terasa o pokrywie osadowej ze zlodowacenia środkowo polskiego ma cokół skalny wznoszący się w Beskidach na wysokość ok. 20 m nad poziom obecnego koryta, a który na przedpolu Karpat zanurza się do 15 m poniżej tego poziomu, świadczy to zatem o nadal trwającym (chociaż słabnącym) podnoszeniu gór oraz obniżeniu się ich przedpola - Kotlin Podkarpackich'.

Wpływ zmian klimatu uwidacznia się przede wszystkim w wykształceniu materiału skalnego dostarczanego do koryta rzecznego. W okresach zlodowaceń, w klimacie zimnym, w zasypywaniu den dolin karpackich obok materiału rzecznego (Żwiry, piaski) - brał udział w dużej mierze materia! pochodzący z intensywnego niszczenia stoków przez procesy wietrzenia. Materiał ten był przemieszczany w postaci pokryw soliftukcyjnych (spływanie odtajałych mas gliniasto-gmzowych). języków osuwiskowych, pojedynczych bloków i gruzu skalnego (jako produktów obrywania i odpadania). Od klimatu w znacznej mierze uzależniona jest praca erozyjna rzeki - a stąd stopień rozdrobnienia i obtoczenia materiału skalnego. W'pracy rzeki fazy erozji wgłębnej i akumulacji poprzegradzane są etapami erozji bocznej, podczas których meandrowanie (kręty bieg) wiąże się z równowagą między dostawą ze stoków, a zdolnościami transportowymi rzeki.

Terasy należą do form korzystnych z gospodarczego punktu widzenia Z uwagi na występujące tu nieduże spadki - stanowią dobre tereny budowlane i komunikacyjne, co dotyczy w pierwszym rzędzie obszarów górskich. Niższe terasy, modelowane przez współczesne procesy rzeczne tzw zalcwcnrc wykorzystywane są głównie jako łąki lub pastwiska.

WUtawc mchy górrtwórczc lłldB.«cx Karpaty zakońcąły się znacznie warśnig - n miocmie.

Przykład

Rycina 41 odtwarza etapy rozwoju doliny Przedstawia ona dwa typy teras; terasę skamu kopalną przykrytą materiałem rzecznym, w którym następnie wycięta została wskutek erozji (.wgłębnej i bocznej) terasa osadowa prosta Kolejna faza akumulacji nowego materiału sadowego (różniącego się od poprzedniego np uziamieniem) wypełnia dno poprzedniego koryta rzecznego Dalsze terasy są wycięte włożone - bo materiał młodszy włożony jest w starsza, rozciętą pokrywę osadową.

I

Ryp. 41. Odtworzenie etapów ewolucji doliny:

0    - stan aktualny.

L

1    - erozja w litej skak (terasa skalista prosu).

2    - akumulacja.

3    - erozja (terasa osadowa, prosu).

4    - akumulacja.

5    - erozja (terasa osadowa włożona)

Dalsze rozcinanie tworzy terasy wycięte (0)

Powstanie teras osadowych włożonych ilustruje rycina 42.

3

.1