PICT2638 (2)

ku. kt$rv wyznacaa^dbiorcyrolti wyjątkową — ,,wykonawcy tekstu¹¹ (określenie &. Balcerzanaf**.

Proces literackiego odbioru jest przede wszystkim uwarunko wany społecznie i stanowi konsekwencję społecznego charakter* postrzegania i poznawania świata. Dlatego też w analizie aktt perswazyjnego w maksymalnym stopniu uwzględnić trzeba elementy natury intersubiektywnej, właściwe nie konkretnej jednostce, ale całej grupie. Proces komunikowania nigdy nie zachoj dzi bowiem w społecznej próżni. Nie tylko dlatego źe w elemen-l tamej postaci powołuje najmniejszą grupę — diadę, sprzęgając z sobą nadawcę i odbiorcę, lecz także dlatego że komunikującjr zanurzeni są w przestrzeni społecznej i oddziaływania jej na proces porozumienia nie sposób wyeliminować. Ponadto tworami-społecznymi są zarówno język, jak i system konwencji artystycznych, których właściwe funkcjonowanie wymaga, aby ich regułom podporządkowali się wszyscy uczestnicy procesu komunikowania.

Zastanawiając się nad sposobami, w jaki jednostka postrzega rozmaite zjawiska społeczne, Walter Lippmann zwrócił uwagę na wykorzystywanie w tym akcie gotowych form widzenia świata. Formy te, nazwane stereotypami, rodzą się w wyniku codziennych kontaktów międzyludzkich, a zatem w wyniku społecznych interakcji³⁵. Na ich powstawanie wpływa także „pobieżne przeglądanie gazet, słuchanie fragmentów komentarzy radiowych, oglądanie polityków występujących w telewizji, słuchanie przypadkowych referatów lub przeczytanie paru książek” ³⁶. Stereotyp jest uproszczonym i jednostronnym przedstawieniem jakie-jgoś obiektu, takim ponadto, które zawiera jego ocenę. „Powinniśmy przyjąć — pisze Lippmann — że tym, na czym opiera się każdy człowiek, nie jest bezpośrednia i pewna wiedza, lecz obra-

⁸⁴ Według Suleiman (op. cit., s. 142—145) powieść z tezą oparta na „strukturze nauki" (the atructure oj apprenticeship) wymaga od czytelnika powtórzenia przemian bohatera, powieść zaś oparta na „strukturze walki" (the structure oj conjrontation) stawia czytelnika w roli niby--pomocnika.

** Zob. W. Lippmann, Public Opinion, New York 1046.

*® W, Lippmann, O opinii publicznej, „Zeszyty Teoretyczno-Poli-tyczne” 1088, nr 1/2, s. 199, Jest to fragment ksląiki Lippmann* Public Opinion,