P3040859

1.Z Struktury układu żelazo - węgiel

1.1.3. Odtlemanie stali

Proces odtieniania, czyli tzw. uspokojenie stali, zaczyna się w końcowym okresie wytapiania i jest intensywnie kontynuowany w kadzi odlewni-cze).

Płynna stał, otrzymana w konwertorze lub piecu, zawiera pozostałości rozpuszczonego tlenku żelaza FeO, który musi być usunięty, aby zakrzepły wlewek nie zawierał wad. Osiąga się to poprzez dodanie odtle-niaczy, którymi są: mangan, krzem, glin, krzemionka.

Pierwiastki te reagują z rozpuszczonym w stali tlenkiem żelaza

Mn + FeO-»MnO ♦ Fe

Sj+ 2 FeO-* Sipg ♦ 2 Fe

Powstające przy tych reakcjach tlenki, jako nierozpuszczalne w płynnej stali, tworzą w niej zawiesinę i jako większe cząstki, wypływąją na powierzchnię stali, gdzie łączą się r żużlem Ze względu na stopień odtleniania rozróżnia się:

•    stal nieuspokojoną,

•    stal półuspokojocią,

•    stal uspokojoną.

Stal nie uspokojoną od tlenia się zwykle tylko manganem. Mangan obniża zawartość FeO, lecz nie do tego stopnia, aby zapobiec reakcji FeO + C-»Fe + CO

która zapoczątkowuje spadek rozpuszczalności FeO w płynnej stali przy temperaturze krzepnięcia. W wyniku tej reakcji s krzepnącego wlewka wydzielają się gazy zawierające przede wszystkim CO, dając zjawisko .wrzenia*.

Po skrzepnięciu wlewek stali nieuspokojoncj zawiera liczne pęcherze oraz prawie nie wykazuje jamy usadowej, ponieważ pęcherze zgrzewają

«ę

Stal półuspokojona od tleniona jest silniej niż nieuspokojona, jednak nie w takim stopniu, aby całkowicie zapobiec reakcjom przy krzepnięciu. Oprócz dodatku manganu stosuje się niewielką ilość krzemu, a często i glinu (do wlewnic). Stal półuspokojona krzepnie zwykle bez .wrzenia*, przy krzepnięciu zachodzi jednak wydzielanie się gazów. Przyczyną produkowania stali póluspokojonej są względy ekonomiczne; otrzymuje się większy niż dla stali uspokojonej produkt walcowania z wlewka, któremu nie stawia się zbyt wysokich wymagań jakościowych.

Stal uspokojona jest odtlenians i odgazowana do tego stopnia, że przy krzepnięciu nie zachodzą żadne reakcje z wydzielaniem się gazów (krzepnięcie .spokojne*).

Wlewki z takiej stali są wolne od wad, ale zawierają jamę usadową, którą należy odpiąć i odrzucić przy przeróbce plastycznej. Takie zupełne odtlenienie stali osiąga się po uprzednim odtlenieniu wstępnym dodatkami krzemu.

1.2. Struktury układu żelazo - węgiel

Metale i ich stopy posiadają strukturę krystaliczną. Stal i stopy żelaza posiadają własności alotropowe, to znaczy, te występują w kilku odmianach. Odmiany stopów żelaza zależą od sposobu ułożenia atomów żelaza w przestrzennej siatce krystalicznej. We wszystkich stalach uąj ważniej-

_%rym akłodnituacn niaiMMM Ml MMMiiJm* "HM l** H . «^d Mlrf praodalowHmy arkomotyuooio M ry*

Ky- 14. Ufcfctf Mm> - ««gM

Sk ludni kami struktur mp#« óaloao a« ferryt, wnwlyl aiatlMM. !•*

dębu ryt. perlit. bornit    '!____,

D Ferryt jMl to roatwrn nmmymmrj w**l* w loloaio CtRMOtyt jMrt wfgMttooi ialM kniah««uyyw w

bowyrn    ^ ^    ...... ^

O Perlit Jooi «irukturi| ilrlMiIąww <W •    fcrrytw > wiMMyfe

O AiiiitnH Jm to motwdr atoly wtfk • koloMu, który lotnirj* • litr—li temperatur TM • 14WTC O Udtburyt jaO miwnmą kry**talów omIouIu i wwitytu-Zmiany Mruk tu rolno roetwerów pwwią|ą pr%m iWrókkg nepłn* Htu»m» mi_v tny    obróbki cieplnej wy tomom# rtpmtnaik I borlowoitlo.

Zabiegi takie w istotny apnoób utwiH^ą wkaanoórt min hoitu-ane atoli Partuiustrumi obróbki cieplnej aą aaykkuóó ogrtanu i rhlwbmUi, csoa i tera pora turo wjigiHoanii

Wytarsanio cnoto byó odprftąiąm. rakrytulimjąo, OortnaliaHjąre Wy aa ramie odpr|kiMN iióiiwo napr^taoia wawmutrrn# ak uranowe nory-wuno wloanymi.

Hartowania połogu no gwałtownym aklodóooiu w wodno lub ol^JU no* gnonaj upnodMo atoli- Atol uJurlaotM wykonuj** wyaoku Iwonlośr i wytnyiiaMi uo roóai^goote

(Wduswuam iiiNy no wolnym rhkut—mu Mgruiwyn uprndiUo *e hwtawuutfu ■boi—ilu ■talnwąpi Hul robortowono l adpumanii no-lywo fllf atolą ulopBMHI Cieplnie W wyniku uloooooośo cieplnego Iwo rsywu aiplnwo ku hordrioj ploatyerne l paokowtono MpCftMl apewal nkijak-

tt