PZP 1918 1994 s30

/miany wewnętrznego i zewnętrznego położenia pa listwa. W ostatnich lalach, pomimo pozornych podobieństw, sytuacja Polski była jednak diametralnie różna od okresów poprzednich. Nie wolno bowiem zapominać o dokonanym postępie cywilizacyjnym, który na przestrzeni tych lat zmienił tradycyjne pojęcia bliskości, zależności czy samodzielności państw. Procesy te zasadniczo zmodyfikowały pojmowanie suwerenności państwa oraz elementów składających się na współczesne pojęcie bezpieczeństwa narodowego. Nie są już one kształtowane wyłącznie w oparciu o odniesienie własnego potencjału czy posiadanych środków do innych podmiotów (układ sił), lecz mierzy się je stopniem współudziału i współzależności w sieci międzynarodowych powiązań politycznych, gospodarczych, prawnych, kulturalnych i innych. W konsekwencji uległo zmianie tradycyjne pojmowanie suwerenności. W przypadku Polski jest to o tyle istotne, że w tym zakresie przewartościowania objęły wspomniany wyżej polo noce ntryzm. Funkcjonuje on w obecnej sytuacji wyłącznie w płaszczyźnie dyskusji intelektualnych i haseł propagandowych, a świadomość społeczna generalnie poddaje się transformującemu wpływowi idei międzynarodowej kooperacji, respektującej konsekwentnie odrębność poszczególnych państw.

Warto zwrócić uwagę, że zarówno po pierwszej jak i po drugiej wojnie światowej o losach Polski rozstrzygały decyzje mocarstw podejmowane podczas międzynarodowych konferencji w Wersalu, Jałcie i Poczdamie. W kwestii regulacji pokojowych po obu konfliktach światowych, pr/.y odmiennych uwarunkowaniach wewnętrznych i zewnętrznych, byliśmy zainteresowani utrzymaniem zasadniczych elementów istniejącego porządku międzynarodowego. Pozostaje więc faktem, że od 1018 roku nasz interes narodowy związany jest z zachowaniem status quo, przestrzeganiem prawa międzynarodowego i poszanowaniem istniejących granic.

Przykładem głębokiego powiązania sytuacji wewnętrznej państwa ze środowiskiem międzynarodowym są konsekwencje wprowadzenia stanu wojennego w Polsce w 1981 roku. Fakt ten miał istotne znaczenie z punktu widzenia naszej racji stanu. Unaocznił bowiem nowe. zapomniane niebezpieczeństwa, przed którymi może stanąć państwo polskie wskutek rozwoju sytuacji wewnętrznej: izolację międzynarodową, sankcje gospodarcze i polityczne, krytykę ze strony świalowej opinii publicznej itd. Była to cena, którą w początkach łat osiemdziesiątych t*ł»Kk« zapłaciła za przywrócony siłą ład obowiązujący w bloku "wicikim i monopol władzy partii komunistycznej. W wypowie-¹ '"'I* jej przywódców okres poprzedzający wprowadzenie stanu *"!« nnego (od sierpnia 1980 r.) był odbierany i interpretowany jako i"/p.ul kategorii interesu narodowego wskutek postępującej erozji ""Mur państwa oraz tworzenia się nieformalnego systemu dwu luil/y, podważającego dominację mcmoeentrycznych struktur politycznych i administracyjnych PRL.

(•encialnic zresztą lata osiemdziesiąte to okres, w którym elity

•    yl/ące i opinia społeczna uświadomiły sobie zasadnicze znaczenie "ocli elementów nader istotnych z punktu widzenia racji stanu:

/ego położenia geopolitycznego, doświadczeń historycznych oraz •• •" '|u, który ówcześnie był hamulcem w budowie kontaktów' z dyna !■ /nic rozwijającym się środowiskiem międzynarodowym. Z upły ■ iii tej dekady stawało się coraz widoczniejsze, że bezpośrednie •i"t /enic międzynarodowa Polski nie będzie mogło służyć jako ¹ wignia przełamywania wewnętrznych trudności rozwojowych (za-'lane modele ekonomiczne, ideologiczna a nic pragmatycznie zoricn-

•    '\v,ma struktura stosunków między państwami socjalistycznymi itp.). Stawało się natomiast jasne, że z punktu widzenia szeroko rozumia-*« >•" bezpieczeństwa Polski i jej roli międzynarodowej obszarem

kluczowym znaczeniu jest Europa Zachodnia. Pogłębiająca się

•    lutach osiemdziesiątych luka technologiczna, po wschodniej stronic »• luźnej kurtyny”, była wielkim hamulcem dla naszych możliwości

"i/wujowych. Dopiero wydarzenia wewnętrzne i międzynarodowe , i 1989 roku pozwoliły skutecznie i w sposób znaczący otworzyć Wi ni państwa na międzynarodową sieć współzależności zarówno i "mimicznych, finansowych, technologicznych, jak i politycznych

•    i/ w dziedzinie bezpieczeństwa. Takie otwarcie systemu wewnętrz •••go - obok korzyści - wiąże się jednak zawsze z potencjalnym • vkicm i zagrożeniami własnych interesów narodowych. Stąd rodzi i" potrzebę przewartościowania, dokonania przeglądu wszystkich m^,.tiumemów administracyjnych i gospodarczych, będących w dys-l'"/ycji państwa wobec tych dziedzin i sfer działalności, w których powinno ono zachować zdolność skutecznego konkurowania na rynku międzynarodowym. Chodzi wszakże o takie ich wykorzystanie, które,

.....zastępując aktywnej konkurencji, nic groziłoby w dłuższym okresie

i "Kpiidarczą i polityczną izolacją państwa na arenie międzynarodowej.

63