SAM89

Gttwne kłemnlcl^ fakty. ludzie. wydławu

Brytyjczyków i Amerykanów. Alianci poważnie obawiali się. że Stalin może wycofać się z wojny poprzez zawarcie z Hitlerem separatystycznego pokoju. Anglosasi liczyli również na pomoc radziecką, także w strefie Pacyfiku, gdzie trwała wojna z Japonią. Amerykanie bowiem nie spodziewali się wówczas, że uda im się tak szybko zbudować bombę atomową i sądzili, że będą potrzebować radzieckiej pomocy w spodziewanych niezwykle krwawych walkach o japońskie wyspy. Prezydent Koosevełt łudzi! się ponadto, że po zakończeniu wojny uda się pozyskać Związek Radziecki do pokojowej współpracy międzynarodowej w duchu partnerstwa. Ośrodkiem i centrum tej współpracy miała stać się Organizacja Narodów Zjednoczonych — idea polityczna prezydenta USA.    _#

Oczywiście alianci zachodni czynili ze swej strony wysiłki, by Polska po wojnie pozostała państwem niepodległym i silnym. Ale juz nie byli przekonani, że stanowisko Polski w kwestii granicy ze Związkiem Radzieckim jest słuszne. Należy pamiętać, że granica na Bugu. czyli tzw. Bdb Curzona, była propozycją brytyjską z 1919 i 1920 roku. Twierdzono na Zachodzie, że prawa Polski do terenów na wschód od Bugu. a więc do zaem zamieszkanych w większości przez Ukraińców i Białorusinów, są dość wątpliwe. Poza tym Polska nie była traktowana na Zachodzie jako równoprawny partner, zwłaszcza że znąjdowala się pod okupacją.

Po ataku niemieckim na Związek Radziecki (22 czerwca 1941 r.) i przystąpieniu Stanów Zjednoczonych do wojny (od grudnia 1941 r.) zaczęto tworzyć aaeroką antyfaszystowską koalicję wojenną. Za pośrednictwem Wielkiej Brytanii zostały ponownie nawiązane polsko-radzieckie fłnsiinfci dyplomatyczne. Zawarty został też układ o tworzeniu w ZSRR oddziałów polskich podporządkowanych rządowi generała Si-korskirgn (tzw. armia Andersa).

SSeSpume fn0Miiiav SAsnU fan 20 ma|a 18811. w Tuszowi* n*-W    |n| MWcam. gsg 4 kpea 1949 | m GSralUric) - genc-

■ Wnfrl i ^Ililrtian. Wód* NBrwłn,. pwwlmt rządu RP

nsMraa

Podczas li wojny iwiatowę) został premierem rządu RP na uchodł-(twtc I Naczelnym Wodzem Pohkkh SR Zbrojnych. Byt iwokiw*

Bem ponownego nawiązania stosunków dyplomatycznych pomię-dzy PoNIą a ZSRR które zostały it rwane po wspólne) z HNmcamt agresji na Polską w 1939 roku. W kwietniu 1943 r. Stalin zerwał kontakty dyplomatyczne z polskim rządem na uchodhtwie. Było to następstwem żądania Sikorskiego, aby Międzynarodowy Czerwony Krzyż zbadał sprawę zbrodni na polskich oficerach w Katyniu. Według oficjalnej wersji, w ttpcu 1943 r. zginął w katastrofie samolotu w pobliżu Gibraltaru. Szczegółowe okoBcznokl jego łmlerd pozostają nieznane, co sprzyjało pojawianiu gę lanych teorii spiskowych wyjaśniających to wydarzenie.

Układ Sikorski-Majski (układ polsko-radziecki) zawarty został 30 lipca 1941 r. w Londynie. Kiedy punkt ciężkości działań wojennych przesunął się na wschód Europy, należało przypuszczać, że przyszłe losy Polski zależeć będą w znacznym stopniu od wyniku działań na froncie radziecko-niemieckim. Skłoniło to polski rząd do określenia swojego stanowiska wobec ZSRR. z którym formalnie pozostawał w stanie wojny. Do zawarcia porozumienia nakłaniał polskich przywódców mon. rząd brytyjski, zakładając, iż przyczyni się to do umocnienia koalicji. Wódz Naczelny, generał Sikorski, doceniał wagę ułożenia stosunków z ZSRR, ponieważ dawała ona możliwość rozbudowy armii polskiej, liczącej wówczas zaledwie 43 000 żołnierzy, poprzez zwerbowanie Polaków znajdujących się na terenie ZSRR. W perspektywie przyczyniłoby się to do podniesienia prestiżu rządu na arenie międzynarodowej.

Jednak większość gabinetu Sikorskiego, prezydent RP i opozycja uważali, że ewentualne porozumienie z ZSRR może nastąpić, tylko jeśli rząd radziecki uzna wschodnią granicę państwa polskiego sprzed 1 września 1939 r., przy czym przedstawiciele endecji i sanacji opowiadali się w sposób zdecydowany przeciwko porozumieniu ze Związkiem Radzieckim.

Pomimo to 5 lipca 1941 r. rozpoczęły się rokowania w Londynie pomiędzy generałem Sikorskim a Iwanem Majskim - ambasadorem

71 ■