Scan0003 (67)

CHłCOOll i Nn⁺ l Oli < ♦CHiCOO I Nu⁺ i IU»

CI I3COOI I + OH" <-> Cl l₃COO + 11₂0 d) reakcje słabego kwasu ze słabym wodorotlenkiem CII3COOH + NH₃ • H₂0 <-> CH3COONH4 + H₂0 CH3COOH + NH₃ • H₂0 CH₃COO' + NH₄⁺ + H₂0.

Reakcje przedstawione w punktach b)-d) są odwracalne, gdyż powstające w nich sole ulegają nie tylko dysocjacji, ale również reakcji hydrolizy, w wyniku której roztwory wodne soli wykazują odczyn kwaśny lub zasadowy, np.:

CH3COO' + Na⁺ + H₂0 <-♦ CH3COOH + Na⁺ + OH' (odczyn alkaliczny) lub w postaci reakcji jonowej: CH3COO' + H₂0 CH3COOH + OH'.

Właściwości amfoteryczne substancji

Właściwości amfoteryczne wykazuje pewna grupa związków, najczęściej tlenków i wodorotlenków metali, które w zależności od warunków (środowiska reakcji) dysocjują w dwóch niezależnych kierunkach (wykazują charakter raz kwasowy, raz zasadowy). Związki amfoteryczne są zdolne do reakcji z kwasami i zarazem zasadami, czyli pełnienia roli w jednych reakcjach kwasów a w innych zasad. Związki wykazujące amfoteryczność nazywa się czasami amfolitami.

MOH <-> M⁺ + OH' (wodorotlenek), np. Zn(OH)₂ Zn²⁺ + 20H' lub

MOH MO' + H⁺ (kwas),    np. Zn(OH)₂ <-* H₂Zn0₂ ~ 2H⁺+Zn0₂²'.

Wodorotlenki mocne (NaOH i KOH) wytrącają z roztworów większości jonów metali trudno rozpuszczalne bezpostaciowe osady wodorotlenków, np.: Zn(OH)₂ (biały osad), Cr(OH)₃ (szarozielony osad), które następnie w zależności od środowiska reakcji zachowują się odmiennie.

a) Wodorotlenki metali amfoterycznych rozpuszczają się w mocnych kwasach tworząc proste sole (charakter zasadowy):

Pb(OH)₂ j + 2HC1 PbCl₂ + 2H₂0 i jonowo:    Pb(OH)₂| + 2łf -» Pb²⁺ + 2H₂0 .

b)

Wodorotlenki metali amfoterycznych rozpuszczają się w nadmiarze mocnej zasady tworząc rozpuszczalne hydroksykompleksy, które przedstawiane są również w postaci odwodnionej jako sole złożone (charakter kwasowy):

Pb(OH)₂^ + 2NaOH -► Na₂[Pb(OH)₄] lub Na₂PbQ₂ + 2H₂0

ołowian(II) sodu

Pb0₂ ²' + 2H₂0 .

jon olowianowy(II)

kwas olowiowy(II) tetrahydroksoolowian(II) sodu

Pb(OH)₂ + 2OH' -> [Pb(OH)₄]²'    lub

jon tetrahydroksoołowianu(II)

Wittem hśh finifdim \ i ^;nł - . !=u ujif pki ia np

a | na (HI) Mt'|*llitl i M li ii ii nhi jaku mrlfilr tlgllki I Wodorotlenki « Vlii u

/ n( U).. ołowiu Pb(II), i mis u II)

U) lut (liii) Stopniu uttanioniti, jako molftie, tlenki i wodorotlenki glino Al(lll), arsenu As(lll), antymonu Sb(lll) t ) u.i (i IV) stopniu utlenienia, jako metale, tlenki i wodorotlenki ołowiu Pb(IV), cyny Sn(IV)

• I) na (IV) stopniu utlenienia, jako metale, tlenki i wodorotlenki aimu As(V), antymonu Sb(V)

L-i /y libid

i -twierdzić równaniami reakcji charakter amfoteryczny: cynku f!< ulu ul,. ..•Iniotlenku cynku.

nk jest pierwiastkiem amfoterycznym, czyli w reakcji z kwasem p" i m i Aiulór:

Zn⁰ + 2HC1 -> ZnCl₂ + H₂ (chlorek cynku II)

Zn⁰ + 2NaOH + 2H₂0 -> Na₂[Zn(OH)₄] + H₂.

telrahydroksocynkan(II) sodu

v u akcji z zasadą otrzymujemy sól tetrahydroksocynkan(II) sodu:

ZnO + 2HC1 -> ZnCl₂ + H₂0 (chlorek cynku (II))

ZnO + 2NaOH + H₂0 -> Na₂[Zn(OH)₄]

Wodorotlenek cynku Zn(OH)₂ w reakcji z kwasem zachowuje się jak zasada Zn(OH)₂ + 2HC1 -> ZnCl₂ + 2H₂0

Wodorotlenek cynku Zn(OH)₂ w reakcji z zasadą zachowuje się jak kwas:

Zn(OH)₂ H₂Zn0₂ + 2NaOH -►Na₂Zn0₂ + 2H₂0

powstaje cynkan(II) sodu,

lub tetrahydroksocynkan(II) sodu:

Zn(OH)₂ H₂Zn0₂ + 2NaOH -> Na₂[Zn(OH)₄] + H₂0.

1.3. Reakcje jonowe (strącania)

<) reakcji jonowej (przebiegającej tylko między jonami) mówimy wówczas, gil. przebiega ona w jednym kierunku - jest nieodwracalna, a w wyniku jej przebi< m jeden z produktów jest: nierozpuszczalny (powstaje osad) lub gazem (opie./i * •lodowisko reakcji), bądź ulega dysocjacji w niewielkim stopniu (slaby clcklmlfh Keakcje strącania osadów należą do najważniejszych i najczęściej występująt • I w chemii analizy jakościowej.

Strącanie osadów przez amoniak, mocne wodorotlenki, siarczek amonu stuii.. wią część chemicznych reakcji analitycznych. Niektóre z tych osadów puMmluj charakterystyczne, łatwe do identyfikacji barwy, np. CdS - żółty, Sb₂S₃ - czerwoni