s04 (10)

liwa może spalać się na całej swej powierzchni lub na niektórych tylko powierzchniach, jeżeli pozostałe zostały pokryte materiałem niepalnym (zw. inhibitorem) w celu uzyskania określonego (szybszego lub wolniejszego) przebiegu spalania. Ładunek utrzymywany jest w komorze spalania przez jeden lub dwa metalowe ruszty, które zapobiegają przesuwaniu się ziaren oraz wyrzucaniu większych odłamów paliwa przez dyszę w czasie pracy silnika.

Ładunek paliwa zapala się od zapłonnika elektrycznego (umieszczonego często w dnie komory) poprzez ładunek zapłonowy prochu czarnego. W chwili gdy ciśnienie gazów spalinowych w komorze wzrasta do wielkości niezbędnej dla zapewnienia normalnej pracy silnika, następuje zniszczenie przepony umieszczonej w dyszy i masa gazów wypływa z duża prędkością przez dyszę wylotową, powodując powstanie siły ciągu silnika.

W nowoczesnych przeciwpancernych pociskach kierowanych stosowane są niejednokrotnie silniki mieszczące wewnątrz jednej komory dwa ładunki, różniące się kształtem ziaren i rodzajem paliwa, a tym samym — czasem spalania. Silnik taki pełni więc najpierw rolę silnika startowego — kiedy w krótkim czasie spala się pierwszy ładunek, a potem — silnika marszowego, kiedy drugi ładunek pali się przez dłuższy okres czasu. Zastosowanie takiego silnika upraszcza konstrukcję pocisku i zmniejsza jego ciężar.

Wadą silnika rakietowego na stały materiał pędny jest znaczny jego ciężar wynikający z tego, że cały zapas paliwa zużywanego w czasie pracy silnika mieści się w komorze spalania. Ścianki komory muszą wytrzymać duże ciśnienie i wysoką temperaturę gazów spalinowych, toteż muszą być dostatecznie grube i osłonięte odpowiednią izolacją termiczną. Początkowo silniki wykonywane były z blachy stalowej, obecnie jednak coraz częściej do ■wykonania komór spalania używane są stopy metali lekkich lub nawet tworzywa sztuczne zbrojone włóknem szklanym, w wyniku czego ciężar konstrukcji spada o połowę. Najmniejszy ciężar komory uzyskuje się w silnikach o tzw. spalaniu wewnętrznym. W silniku takim jedno ziarno paliwa wklejone jest do komory i spala się tylko na powierzchni wewnętrznego kanału. Dzięki temu ścianki komory, nie stykając się z gazami spalinowymi przez cały prawie czas pracy silnika, nie są narażone na wysoką temperaturę i ciśnienie, mogą więc być znacznie cieńsze.

Zasadniczą cechą stałych materiałów pędnych stosowanych w silnikach rakietowych jest to, że do spalania nie potrzebują one tlenu z zewnątrz, zawierają bowiem w sobie tlen w ilości dostatecznej do pełnej przemiany w produkty gazowe. W małych silnikach — takich, jakie stosowane są w pociskach przeciwpancernych — z reguły używane są materiały pędne jednorodne, stanowiące roztwór nitrocelulozy i nitrogliceryny w stanie koloidalnym. Potocznie nazywane są one prochami rakietowymi. Ostatnio — zwłaszcza w silnikach większych — coraz częściej stosowane są materiały pędne niejednorodne. Są to mieszaniny utleniacza (np. nadchloran amonu) i substancji palnej, którą mogą być żywice, asfalty itp.

4. UKŁAD KIEROWANIA

Wszystkie wprowadzone dotychczas do uzbrojenia pociski przeciwpancerne kierowane są zdalnie metodą sygnałów kierujących, zwaną też metodą dowódczą. Stosowana jest ona z reguły do kierowania pociskami atakującymi cele ruchome. Metoda ta polega na tym, że do pocisku przez cały czas trwania jego lotu przesyłane są sygnały naprowadzające pocisk na cel. Sygnały te wytwarzane są na stanowisku dowodzenia, skąd obserwuje się lot pocisku i ruch celu. Sygnały mogą być przesyłane drogą radiową, bądź też — jak w znacznej większości pocisków przeciwpancernych — przewodowo, w postaci impulsów elektrycznych. Przewodowe przesyłanie sygnałów ogranicza wprawdzie zasięg pocisków i ich prędkość, ma jednak szereg

SCHEMAT RĘCZNEGO KIEROWANIA POCISKIEM PRZECIWPANCERNYM: 1 — oko operatora: 2 — pulpit kierowania (nadajnik sygnałów kierujących); 3 — wyrzutnia: 4 — tor lotu pocisku; i — oś wizowania operator — cel; 6 — przewód przenoszący sygnały kierujące; 7 — pocisk; S — cel

4