skanowanie0025

228 Gatunki wypowiedzi w analizie stylistycznej

[9] Przy samym baraku zauważyłem, że ciemność, która jest za nim, porusza się, że coś w tej ciemności przesuwa się, mruczy i chlupoce, wzdycha i młaszcze. Zaszedłem na tył baraku.

W gęstwinie nocy, w błocie i w deszczu stał zbity tłum bosonogich żebraków. Pracujący w baraku pomywacze rzucałi im resztki z półmisków. Patrzyłem na tłum, który jadł ogryzki, kości i rybie łby pracowicie i ze skupieniem. W biesiadowaniu tym była uważna, skrupulatna koncentracja, nieco gwałtowna i zapominająca się biologia, głód zaspokajany w napięciu, w natężeniu, w ekstazie.

Kelnerzy czasem mieli przestoje, potok półmisków ustawał i tłum na chwilę odprężał się, rozluźniał mięśnie, jakby dowódca dał komendę na spocznij. Ludzie ocierali mokre twarze i oporządzali zbrylone od deszczu i brudu łachmany, Ale strumień półmisków zaczynał znowu płynąć — bo tam na górze też trwało wielkie żarcie, mlaskanie i siorbanie — i tłum od nowa podejmował błogosławiony i gorliwy trud spożywania, [Ryszard Kapuściński, Cesarz, s. 23] "

Podsumowując zatem, możemy stwierdzić, że nadawca współczesnego reptniaińtocziow^lY który zadając pytania, wchodzi w kontakt z innymi ludźmi, hy lepiej .poznać ich losy i zrozumieć ich świat. Do tego musi być bacznym obserwatorem, uważnym słuchaczem, wrażliwym na sygnały emocji, myśli, ocen swoich rozmówców oraz na wszelkie niuanse ich mowy, umiejącym przez to nawet wcielać się w ich postaci, odważnie i wytrwale zdążającym do poznania prawdy, zdolnym do poświęceń, ale też ufającym w zainteresowanie czytelnika jego własną pracą i historią. Jako dobry reporter powinien sprawnie operować językiem, doskonale opanowawszy technikę przytaczania cudzych wypowiedzi, wyrażania (pośrednio i bezpośrednio) własnych opinii i odczuć oraz plastycznego, unaoczniającego przedstawiania sytuacji, miejsc, postaci. Ważne jest też, by dobrze wiedział, o czym mówi — bo jako reportażysta zbliża się do roli badacza: historyka, socjologa, psychologa, politologa, kulturoznawcy czy literaturoznawcy (np. Ryszard Kapuściński to światowy autorytet w dziedzinie wiedzy o Afryce i rosyjskim imperium, Krzysztof Kąkolewski -specjalista od nazistowskiej przeszłości Niemców, Barbara Wachowicz -znawczyni literatury i historii).

VIpWbm nadawcy ^reportażu to także problem Relacji mięt^y autorem teksf&i nairaff|ilm mówiącym w tymże tekście™.

pdrębrioSę autbraihrąrrątora jest nąjtyyrażniefca^^ly, gdy w Ipswie niezależnej .glos maj^fozmówcy i bohaterowie reportera. W Cesarzu Ry-szarda ftapu^ińskiego da przykład głosy dawnych dworzan bohatera ty-tułowegoodzywą|g| się znacznie pgęściej niż głos samego reportera - au-torąfiR.K., cho^Wyi^nąifijyjizacja moWy bohateró^ pózwalń nawet |f ich wypowiedziach dostrzec odautorską kreację. Autor zresztą, choć rzadko, również’w t^m tomie udziela sobie głosu (.fragmenty pietypowo zapisywane kursywą), wffeórym przeplatają sięiprzyjmowane przezeń role korę-* spgndenta ‘ zagrań jępiego, itpzes^jika zdarzeń i refleksyjnego komentatora. Mamy tu’wl^ń|e do czynienia ze zlaniem się w jedno postaci autora i narratora. Ale o tej jedności Świadczy zwykle nie tylko forma pierwszoosobowej^ glpracji, lecz wieł|S czynników dodatkowych.

Ważną rolę w bif^oiś^gj| jedności między autorem i narratorem repor-tażń pęfpią — piifpSe w|®atkim w wydawnictwach książkowych - dodatkowe wobec tekstu głównego części publikacji:

1.    Wprowadźejiia dó tomów {Sianie przez autorów oraz krytyków literackich, w których to teksach jednoznacznie utożsamia się autora reportaży z reporterennnarrąjfffetń', bo wspómina się o autentycznych spotkaniach autora z bohaterami jćgo tekstów^ potwierd^^ię jego obecność na miejscu opisywanych przezeń żdarzeń (por. d ^udjie Żbierhitia materiałów i organizacji pracy nad książką ^przedmowie J^fcMubra Wańlcowir cza do 1 II wydania Monte Cossityp, o spotkaniach z jmieszkąńcanli Afryki we wstępie Ryszarda Kapuścińskiego'do Heb^Ęiu, o Ża^paczeSsiu swej cjgecn|||ci w ||ńecie i głębokim,^^j^Waniu tegg świata prżez Andrzeja lyińlkrćzyl^ w „Słowie o łtsiążce”Kj-ystyny Goldbergowej wprowadzającym db jego tomu Polskie mifpApif ii

2.    Kończące książkę odautorskie ,prtg|pisy, które pozwalają niedopowiedzenia tekstu reportażu dookreślie, wskazując nń rzeczywiste sytuacje z udziałem a^J^a mające bezpośr^l^p odniesienie doisytuacji .przedstawionymi w reportażu (np, Hanny Krałf przypis jednoznacznie wskazujący Mi to, że wśród bohaterek reportażu z||0|||p się Hanna por. w tomie

■ -*> o wysokimstopftin.skompliko wania ąktadft autor - narrator ^Żegpijaiach Ryszarda KipuśGińsfcit^> nisze Zbigniew Bauer [por. Bauer 2001, s. 28-43],