skanuj0001 (425)

POLA WERT

VIII. PROGRAM TELEWIZYJNY. JEGO FUNKCJE I FORMY

Na wstępie' wszelkich rozważań o programie telewizyjnym trzeba się uporać z pewnym drobnym kłopotem natury nazewniczej. Otóż trzeba sobie wyjaśnić, że ^programem tetewfcyinym” .naizywamy^-1w języku poi skim zarówno [całokształt' emisyjnej działalności telewizji-instytuęji prze znaczonej dja telewidzów, jak również poszczególne jej formy pojo* dyncze jednostki programu, 'pojedyncze jego odcinki,? nazywane także czasem — właśnie z braku innej nazwy — audycjami, jak jednostki programu radiowego. |Mamy| zatem inazwę ogólną: „Program I i II Tein wizji Polskiej”, „program tygodniowy”,, „program dzienny” itp. ore/ nazwę szczegółowąlna określenie „programu” Jnp. w postaci dziennik# TV, magazynu TV,'teleturnieju, programu rozrywkowego atp. Istnieje 00 prawda propozycja, aby dla odróżnienia, a przede wszystkim ze względu na charakter rodzajowy przypisywany wszystkim formom telewizji, im zywać je wszystkie widowiskami, ale propozycja ta się nie przyjmują, Nie używają jej i są raczej jej przeciwni twórcy programu telewizyj nego — zresztą nie bez racji. Trudno przecież nazywać widowiskiem dzienniki TV, przemówienie męża stanu lub wykład w ramach Nauczycielskiej Uczelni Radiowo-Telewizyjnej „Nurt”,

1. [Program telewizyjny jest zbiorem rozmaitych form komunikatów audiowizualnych pełniących -różne funkcje. Informują one, przekonują, uczą, bawią, dostarczają doznań estetycznychr $tąd też jego wielorod/,#* jowość. i, wielopostaeiowość, będąca odpowiednikiem różnych form dzllb łalności kulturalne]”!."rożnych form wypowiedzi. Stąd również;.— róznu sposoby jego klasyfikacji i trudności stojące przed młodą, rozwl* jającą się gen o 1 o g i ą telewizyjną, któref ustalenia chcielibyśm y przedstawić dla niezbędnej orientacji w sposób uporządkowany w funkcjach i formach programu telewizyjnego.

2i Zbiór, jakim jest program telewizyjny, stanowijw różnych krajnnh swoistą strukturęTjswoisty typ “firmowej mieszanki”' o charakterystyei* nych własnościach decydujących o stylu '"telewizji programowej w niż nych krajach. Wyraża się on w zawartości programu,A tj. w różnyflh

Imfciaeh I formmli wypowiedzi, oni/, co bardzo znamieniu', w propor-Ijflch poszczególnych nni/njow w mieszance programowej, w koncopcjl lego struktury imioow o J. Warunkuje go przede wszystkim model luiltury masowej, której Jest częścią i jednym z wyznaczników. Jego mryróżriiki mają więc a we źródło w polityce" kulturalnej, w zadaniach lUwianych telewizji oraz w określonych potrzebach, upodobaniach i tradycji danego narodu.

r 3. [Program telewizyjny, jego zadania i funkcje społeczne, Jakie upełnia, decydują z kolei o swoistości telewizji jako środka komunikowania i jej roli i wśród innych środków i form działalności kulturalnej. Peeydują więc o skutkach jej oddziaływania, o tym, w jaki sposób ■E tał tu je opinię publiczną, wpływa na postawy i obyczaje.

Łasyfikacja programu telewizyjnego -

i Nic tak nie uczy telewizji, jak refleksja nad różnorodnością form iTogramu, choćby tygodniowego, i samodzielna próba jego klasyfikacji (•aprzez pełnione funkcje. Nietrudno też dostrzec jej niezwykłą pizechstronność w wypełnianiu tych funkcji. Jest przecież | telewizja ■TÓwno \,w izualną gazet ą’», jak również radiem poszerzonym

■    obraz, jJr a dTe m z l-u~£-e i- kd-e-m-f-—^ jak.....nazwał ją Wiech, a także

■    om ó w y m k i n e m”i

Dodajmy do tych określeń, jakimi ią obdarzono szukając jej specyfiki, mk/e inne, którymi charakteryzuj emw-jej zadania: teatru, estrady, pl i koncertowej, s z k o ł y, \v y ż s z e j iuTcTeTnl itp. Czy toni zresztą forma działalności, której nie byłaby w stanie dostarczyć nam |M ilomu, będąc tak świetnym środkiem transportu w kulturze? Będąc lilijki swoistości technicznej oknem na świat, umożliwiającym Eli u uczestnictwo w wydarzeniach odległych od nas setki, tysiące kilo-Mii'liów?! Dzięki któremu mogliśmy przyglądać sfę z bliska pierwszym Hbkom -człowieka na Księżycu!

Film stworzył nowy sposób komunikowania, nowy język — telewizju W przede wszystkim in.stnirnpntern transmisyjnym i jej wielopó.śla-■KPy "program' najlepiej to poświadcza. Jej obrazy jak "'szyba pr/.r-■ftecują rzeczywistość, która raz jest „surowa”, dokumentalna, a innym f|»rm ukształtowaną w formę wypowiedzi, będąc raz filmem znanym ^■l dotychczas tylko z. kina albo widowiskiem teatralnym, innym ra-[^pt wzbogaconą o obraz formą wypowiedzi radiowej: zapowiedzią I (feiki iu, wywiadem przed mikrofonem. Przyjętym formom towarzyszą ^■tyyezaj ich własne nazwy funkcjonujące w kulturze jako dobrze znano IBolonia typów działalności dziennikarskiej, artystycznej, oświatowej ■ Ponieważ jednak przejmowane przez telewizję formy dostosowywu-Hpil do jej t e c h n i k 1 lw#r a z I, a I n, które tworzą nowy telewizyjny

171)