skanuj0002 (625)

parku narodowego w 2001 roku (np. Ujście Warty). Wykazują one zróżnicowane cechy środowiska przyrodniczego:

■    nadmorskie - Woliński i Słowiński;

■    pojezierne - Wigierski, Wielkopolski, Borów Tucholskich, Drawieński, Poleski;

■    niżowe - Biebrzański, Narwiański, Białowieski, Kampinoski, Ujście Warty;

■    wyżynne - Ojcowski, Świętokrzyski, Roztoczański;

■    górskie - Karkonoski, Gór Stołowych, Babiogórski, Gorczański, Tatrzański, Pieniński, Magurski, Bieszczadzki.

Międzynarodowa organizacja UNESCO utworzyła światową sieć rezerwatów biosfery, wśród których osiem znajduje się na terenie wyżej wymienionych polskich parków narodowych (Babia Góra, Białowieża, Słowiński PN, Jezioro Łuk-najno. Karkonosze, Tatry, Karpaty Wschodnie, Kampinoski PN). Białowieski Park Narodowy został zaliczony ponadto do obiektów światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego (Lijewski i in., 2002).

Park narodowy powstaje na mocy rozporządzenia Rady Ministrów, a jego organem administracyjnym jest dyrektor parku narodowego powoływany przez ministra ochrony środowiska, po zasięgnięciu opinii wojewody i Państwowej Rady Ochrony Przyrody.

Na terenach parków narodowych nie wolno lokalizować urządzeń bazy turystycznej, służącej turystyce stacjonarnej, zabronione jest także używanie pojazdów samochodowych. Natomiast dozwolone są wszystkie formy ruchu krajoznawczego i rekreacyjnego, niepowodujące zakłóceń w środowisku przyrodniczym, a więc wędrówki piesze, rowerowe, konne, narciarskie i wodne w ramach wydzielonych szlaków i stref. Jedyną dozwoloną infrastrukturę stanowią trasy turystyczne, ścieżki przyrodnicze oraz urządzenia edukacyjno-informacyjne. Szczególną ochroną objęte są wydzielone na terenach parków narodowych rezerwaty ścisłe, przeznaczone wyłącznie do celów naukowych, badawczych i prewencyjnych (Lijewski i in., 2002; Zaręba, 2006).

Oprócz parków narodowych, do obszarów objętych prawną ochroną należą także, tworzone na mocy rozporządzenia wojewody (DzU z 1991 r., nr 114, poz. 492), rezerwaty przyrody i parki krajobrazowe.

Rezerwaty przyrody podlegają ochronie ze względu na szczególne walory przyrodnicze: naturalne ekosystemy, biocenozy, unikatowe zbiorowiska roślinne, gatunki zagrożone wyginięciem, elementy przyrody nieożywionej. Udostępniane są turystom tylko w celu poznawania walorów przyrodniczych i osobliwości kra-

143