skanuj0010 (261)

je odsunąć, pod pojęcia podstawić łatwe do w|, obrażenia konkrety, wywód zostanie zakłócona | i z obrazów sens wycieknie. Nie każdy skal ^ jest ciężki, znamy również skarby ułatwiają! wędrówkę; dla pielgrzyma ziarno siewne n|, jest wartością cenną, bo na plony i tak nie bl, dzie czekał. Oczywiście takie rozsądne zastrzał \ żenią pozostają niezgodne z językową logii i wiersza. Warte są odnotowania dlatego, il , uzmysławiają zasady tej logiki, która wspóli , była większości symbolistów.

Przeciwstawiwszy język poetycki języków zwyczajnemu, symboliści oddzielili zarazę! , świat poetyki od świata doświadczeń konkra nych. Język poetycki stał się językiem mówi | cym o świecie idei, wyobrażeń, nie tego, d doznane, lecz tego, co przeżyte wewnętrzijM — słowem, o świecie duchowym. Poezja syl bolizmu była wybitnie subiektywna. Jednali można zauważyć, że subiektywizm ten oby\l się właściwie bez subiektu. Zabsolutyzowal narcystycznie w siebie wpatrzone „ja” pozłw wionę było osobowości: własnej biografii, prl watnej pamięci, osadzenia w życiu, oznak, jżj istnieje również poza tekstem — tych wszył kich cech, które w podmiocie lirycznym poz\w łają nam widzieć obraz konkretnej jednosfl ludzkiej. W symbolizmie wiersze rodziły » z uniesienia miłosnego, z doznań przemijali myśli o kruchości ludzkich wysiłków, intensyl nego odczucia chwil nastrojowych, więc z pra żyć, które są zupełnie indywidualne, należą U sfery niepowtarzalnej prywatności, ale zarazeil mają zasięg powszechny. Stale obecne było V symbolizmie dążenie do uchwycenia elementail nej sytuacji człowieka w świecie, tj. sytuacj która właściwa jest mu jako człowiekowi * ogóle, nie zaś przytrafia mu się jako człowiek' wi takiemu czy innemu. Opis tych sytuai ■nagał pojęć uniwersalnych, abstrakcji oi (Urazów, które są nie tyle utrwaleniem czegoś (dniejącego naprawdę ile przebłyskiem głębsze-|o porządku rzeczy.

Od tych właśnie punktów rozpoczynał się ulwrót od symbolizmu, który nastąpił w poezji Miropejskiej między ostatnimi latami przed ilcrwszą wojną światową a początkowymi łatani dwudziestolecia międzywojennego. Niezgoda m symbolistyczną abstrakcyjność i wyszukane nluchowienie była główną cechą wspólną me-iml wszystkich — bo poza ekspresjonizmem —■ niezmiernie zróżnicowanych tendencji odnowi-fiislskich tego czasu: akmeizmu w Rosji, futuryzmu we Włoszech, poetyckiego kubizmu we 1'i'nncji, dadaizmu na gruncie niemieckim, a w I 'olsce Skamandra. „U akmeistów róża znowu Ht«ła się piękna sama przez się ze względu na IWoje płatki, zapach i barwę, nie zaś na domniemane podobieństwo do mistycznej miłości luli czegoś tam jeszcze” — stwierdzał manifest iiluneizmu. W programach awangardowych to Mnmo nastawienie doprowadziło do lekceważenia Hfltelkich róż w poezji i zajęcia się fascynującymi realnościami, jakie wytwarza cywilizacja Wielkomiejska.

Symbolizm przeszedł przez poezję europejską |ti7,ełomu wieków szeroką falą, jego poetyka tiulu się umiejętnością, którą opanowali rów-nir>. poeci przeciętnej klasy. Reakcja antysym-ImllNtyczna zwracała się głównie przeciw wersji hnimlarnej symbolizmu. Symbolizm zostawił jiMlimk również dzieła o wyjątkowych ambi-ejnch intelektualnych, pokrewne romantycznym tym, że podobnie jak one zrodzone zostały Iu /^konania, iż poezja nie tylko stanowi formę presji, ale również drogę poznania równo-.'! wobec poznania rozumowego, a prowa-i lo tych tajemnic bytu, do których myśl Ina nie ma dostępu. Przekonanie takie > cały dorobek poetycki i filozoficzny

2?