FoL 8. Stanowisko laboratoryjne z aparatem do bezpośredniego ścinania; 1) aparat bezpośredniego ścinania, 2) górna część skrzynki badawczej, 3) próbka po
Dokonując kilkakrotnego badania próbek gruntu dla różnych wartości siły Q i uzyskanej siły ścięcia próbki T, przy znanym polu powierzchni próbki, uzyskujemy wykres wytrzymałości gruntu na ścinanie t/Q, T) z którego odczytujemy kąt tarcia wewnętrznego &u oraz jednostkowy opór spójności gruntu cu (dla gruntów spoistych).
Nośność podłoża gruntowego pod fundamentem obiektu budowlanego zależna jest od wytrzymałości na ścinanie if warstw gruntów w nim występujących. W przypadku, gdy naprężenia ścinające w któiymkolwiek punkcie pod podstawą fundamentu przekroczą wytrzymałość gruntu na ścinanie, nastąpi załamanie jego struktury i płynięcie plastyczne gruntu. Stopniowo zwiększający się zasięg odkształceń plastycznych powoduje przesunięcie się biyły gruntu wypieranej spod fundamentu po powierzchni poślizgu. Powierzchnia ta wyznaczona jest przez miejsca geometryczne punktów, w których nastąpiło przekroczenie wytrzymałości gruntu na ścinanie.
Rys. 4.14. Linie wyznaczające powierzchnie ścinania w podłożu gruntowym
W gruntach niespoistych wytrzymałość na ścinanie wynika tylko z występowania siły tarcia na powierzchni ścinania. Naprężenie to jest wprost proporcjonalne do działającego naprężenia normalnego <j. Współczynnik proporcjonalności tg @u jest współczynnikiem kąta tarcia wewnętrznego 0U.