skanuj0014

w służbie arystokratycznej miłości dwornej wymyślony przez trubadurów i kultywujący wrogą rozrodczości, wyrafinowaną erotykę, której towarzyszyło znaczne dowartościowanie kobiety. Niektórzy autorzy dopatrują się tu wpływów Orientu. W czasie wypraw krzyżowych i odbijania Półwyspu Iberyjskiego z rąk muzułmanów elity europejskie miały rzekomo poznać i przejąć na długo przed Odrodzeniem uciechy wy twornej cielesności i rozkosze wielorakiej seksualności²⁷.

W czasach nowożytnych nastąpiło średniookresowe dowartościowanie ciała, w dłuższej perspektywie ezasu pojawił się dualizm duszy i ciała obcy średniowieczu. Postępujące zeświecczenie nic tu nie zmieniło, raczej go zaostrzyło. Dopiero w XX w. rozpowszechniły się dążenia przeciwne, częściowo wszakże zc straszliwymi politycznymi następstwami.

Tak zwany Renesans, a mówiąc dokładniej powiązane ze sobą nurty renesansowych sztuk i renesansowego humanizmu, zaczął się we Włoszech w XIV w. i do końca wieku XV dotarł do większości krajów Europy. Wyraźne rozgraniczenie zc średniowieczem można przeprowadzić najwyżej w pojedynczych przypadkach, ale nie ogólnie. Chodziło przede wszy stkim

0    ruch elit. dlatego znów bardzo niewiele dowiadujemy się o poglądach zwykłych ludzi na ciało i cielesne praktyki. Możemy co najwyżej zakładać, zc większa przychylność dla ciała

1    rozkoszy cechująca nowe ideały była czymś przyjemniejszym i stąd chętniej przy jmowanym.

Chodziło po prostu o to. zc nadająca ton teologiczno-filozoficzna antropologia utraciła przejściowo skrajnie pesymistyczny charakter, dokonując optymistycznego zwrotu. Miarodajne niegdyś traktaty De nuseria hominis, mówiące o fizycznej, moralnej i religijnej nędzy człowieka najsławniejszy pochodził od wpływowego papieża Innocentego III - ustąpiły miejsca licznym pismom De dignitate hominis, w których wychwalano godność człowieka, wywodząc ją od jego poświadczonej w Biblii właściwości by cia imagu Dci - obrazem Boga. Najsłynniejsze pochodzi od neoplatońskiego filozofa Giovanniego Pico della Mirandola. Według niego godność człowieka polega na tym. zc własną mocą twórczą prowadzi dalej jedynie rozpoczęte przez Boga dzieło stworzenia, tworząc również sam siebie. Nowy kierunek myślenia opierał się w całkowicie nowatorski sposób na pismach antyku, skutkiem czego do chrześcijańskiej myśli, która nadal pozostawała miarodajna, przemycono wszelkiego rodzaju rozsadniki będące zarodkami późniejszego Oświecenia.

Motto antycznej afirmacji ciała Mens sana in corpore sano pojawiło się ponownie w połowie XV w. u Leona Battisty Albcrtiego^2s. Tenże Alberti był nie tylko człowiekiem pełnym życia i wszechstronnie uzdolnionym geniuszem, lecz nade wszystko artystą. Sztuka Odrodzenia zaś odkryła ludzkie ciało i jego piękno, przyzwyczajając się do przedstawiania nago mężczyzny i kobiety. Odtąd sztuka może bardziej niż kiedykolwiek obrazować panujący ideał ciała i urody i w tej mierze służyć nam za źródło. Jako wątek wybierała często grzech Adama i Ewy czy sceny z życia antycznych bogów, być może z zamiarem zabezpieczenia sic przed zarzutem nicmoralności. Zawiera to wszakże również głębszy sens. / jednej strony wykorzystywano właśnie grzeszny upadek, z którego według chrześcijańskiej trady cji wywodził

" Lange, w: Gabriele Bartz, Alfred Kamein. Claudio Lang. Uebesfreuden mi Mńieiaher. Kuliurge-schichle der Eroiik muł SaualitOi i/i Rildcm mul Dokunicntcn, Stuttgart 1994.

^:s Hentschel, w: Klaus Schreiner, Norbert Schnitzlcr. Gepeinigt. Begehrr. \'crgcsscn. s. 90.

59