skanuj0014 (271)

214    SPOŁECZNOŚCI LOKALNE

zidentyfikowanego obszaru, a nie może być odnoszony do takich agregatów ludzi, jak grupy zawodowe czy też instytucje, zakłady, i jest nierozerwalnie związany z takimi desygnatami, jakimi są różne wyodrębnione obszary, na których zachodzą codzienne interakcje wśród mieszkającej tam ludności¹.

Element konstytuujący: „terytorium”, „obszar”, „przestrzeń”, zawierają też inne definicje, choćby obejmowały one jeszcze inne elementy składowe. Autorzy książki z lat sześćdziesiątych poświęconej społeczności lokalnej i jej zmianom podnoszą, że społeczność lokalna jest kompleksem stosunków społecznych zachodzących wśród ludności, ale określonego obszaru, na którym większość podstawowych potrzeb ludności jest zaspokojona. Pojawiają się już w tym określeniu nowe elementy, wskazujące również na odmienne podstawy teoretyczne tej definicji, ale stwierdzające, że społeczność lokalna może być formalnie zdefiniowana jako „strukturalizacja elementów i ich relacji celem rozwiązywania problemów, które muszą być lub mogą być rozwiązywane na danym lokalnym obszarze f...]”².

Równolegle do tych określeń pojawiają się w literaturze socjologicznej definicje opisujące społeczność lokalną w kategoriach pojęciowych „systemu społecznego”, „funkcji” czy też „struktury”. Tak więc Talcott Parsons wyjaśnia, że społeczność lokalna jest tym aspektem struktury systemu społecznego, który odnosi się do terytorialnej lokalizacji osób³. M. Stacey społeczność lokalną nazywa „lokalnym systemem społecznym” i podkreśla, że rolą badacza jest wyjaśnić stosunki społeczne zachodzące w takim systemie⁴. R. L. Warren, wybitny amerykański badacz grup lokalnych, powiada, że „społeczności lokalne to skupienia ludności zamieszkującej w ścisłej bliskości na obszarze, który posiada lokalne zakłady usługowe, handlowe niezbędne dla miejscowej ludności i zakłady wytwórcze produkujące towary na szerszy rynek f...]”⁵. Sam Warren deklaruje się jako reprezentant strukturalno-funkcjonalnego ujęcia i powiada dalej, że w każdej społeczności występuje kilka elementów składowych: ludność mieszkająca na pewnym obszarze geograficznym, różnego rodzaju instytucje, system wartości i określone interakcje między ludźmi.jf

Można byłoby przytoczyć dalej setki definicji, które ujmują społeczność lokalną jako system powiązanych ze sobą różnych mniejszych grup, organizacji formalnych i nieformalnych czy też instytucji albo „wiązek”, „siatek” mniej lub bardziej nakładających się na siebie stosunków społecznych, wiążących ze sobą ludzi zamieszkujących na pewnym określonym wspólnym terytorium, bądź definicji wskazujących na funkcje społeczności lokalnych, jak to czyni Don Martindale, gdy pisze: „[...] społeczności lokalne są formami obejmującymi całość życia mieszkańców, kształtującymi systemy odpowiednich grup i instytucji, umożliwiających jej członkom zaspokojenie ich potrzeb. Umożliwiają one ludziom rozwiązywanie podstawowych problemów w ich życiu: utrzymanie egzystencji, socjalizacji, kontroli społecznej, zapewnienia bezpieczeństwa i ładu

P”⁶.

Na inne aspekty społeczności lokalnej poczęły wskazywać definicje zwracające uwagę na(systemy interakcji zachodzących między ludźmi, określanymi jako członkowie danej społeczności lokalnej. Wybitny amerykański socjolog miasta G. Sjoberg określa community jako „pewien kolektyw aktorów działających na ograniczonym obszarze jako bazie wykonywanych przez nich w większości wszystkich ich codziennych czynności [,..]”^{7 8}. Melvin M. Webber pisał zaś, że „[...] społeczność lokalna jest zwykle ujmowana jako grupa o wielu interesach (a multi-interest-group), w pewnym stopniu heterogeniczna, której jedność pochodzi z wzajemnych zależności, jakie zachodzą między grupami dążącymi do realizacji różnych specjalnych interesów, ale działającymi na pewnym wspólnym obszarze

Już w latach trzydziestych Maclver pisał, że „terytorium”, „przestrzeń” musi być traktowana w analizie społeczności lokalnych tak, jak doświadczają jej członkowie społeczności, a więc jako „przestrzeń społeczna”, jako pewna wartość⁹. Trafnie zauważa N. Iverson, że Maclver przyjmuje za istotny element społeczności lokalnej emocjonalne przywiązanie (community sentiment), gdy mówi o postawach ludzi jako członków danej społeczności lub o poczuciu przynależności, spójni {social coherence), gdy podkreśla

1

   L. F. Schnore, Community, [w:] Sociology - An Introduction, ed. by N. J. Smel-sen, New York 1967, s. 95.

2

   L. Nelson, Ch. Ramsey, C. Verner, Community Structure and Cbange, New York 1960, s. 12, 24,

3

T. Parsons, The Principal Structures of Community. [w:] Community, ed. by C. J. Friedrich, New York 1959, s. 250.

4

   M. Stacey, Tradition and Change, London 1969, s. 135.

5

   R. L. Warren, The Community in America, Chicago 1963, s. 2.

6

   D. Martindale, Social Life and Cultural Change, Princenton 1962, s. 44.

7

   A Dictionary of tke Social Sciences, New York 1964, s. 114-115.

8

   M. M. Webber, Towards a Defmition of the Local Community, [w:] Modem Sociology, ed. by E. P. Worsley, Hormondsworth, Penguin Books, Middlesex 1978², s. 301.

9

   R. M. M a c I v e r, Society, New York 1937, s. 150 i n.