skanuj0018 (65)

nr

podobne kontakty dziecko odkrywa rytm komunikacyjny i otrzymuje mań językowy niezbędny do uczenia się języka. Zachowania komunikacyjne doros^fl mają wpływ na kształtowanie się zachowań komunikacyjnych u dziecka. K. Nelsod (1975) stwierdziła, że jeśli matka używa języka przede wszystkim do nazyw® obiektów, a więc w sposób referencjalny (mający odniesienie do przedmiei^B obiektów w rzeczywistości), to dziecko skupione jest na przypisywaniu nazw obie* tom, jeśli zaś matka używa języka w sposób ekspresyjny (wyrażający emocj^H sterowania zachowaniem dziecka, częściej używa ono słów do określania relafl społecznych.

Rozwój umiejętności porozumiewania się małego dziecka z dorosłymi opisuj koncepcje K. Kaye (1982) i C. Trevarthena (1979). Zdaniem Kaye, we wczesi® okresie rozwoju rodzice są odpowiedzialni za włączenie dziecka w interal® dostarczenie kontekstu i wsparcia dla komunikacyjnego zachowania dzień Dopasowanie zachowań dziecka i dorosłego stanowi podstawę poznawczego®! woju dziecka. Trevarthen nie przypisuje dorosłym tak dużej roli, wskazując na zaj czenie wrodzonych zdolności. Już kilkutygodniowe niemowlęta zachowują® odmiennie w kontaktach z przedmiotami (śledzą je, sięgają po nie) i z osob® (uśmiechają się, machają rękami, poruszają ustami). Ponadto dzieci reaguj;® osoby jedynie wówczas, gdy te zwracają na nie uwagę. Trevarthen nakreślił jU rozwoju komunikowania się w niemowlęctwie: od intersubiektywności pierwotny (primary intersubjectivity), kiedy to dziecko interesuje się osobami i aktywa uczestnicząc w interakcji, kieruje pod ich adresem gesty, miny, spojrzenia; pra zainteresowanie tylko przedmiotami (epoch of gamę), które stają się środka społecznej interakcji; do wtórnej intersubiektywności (secondary intersubjectim ty), kiedy to dziecko dzieli zainteresowanie między osoby i przedmioty oraz zacm na wokalizować w odpowiedzi na zachowanie matki (przejawia naturalne reaka zwrotne).

Emocjonalny i społeczny rozwój niemowlęcia

W okresie wczesnego dzieciństwa następuje różnicowanie się uczuć, wyt* rzanie więzi między dzieckiem a osobą dorosłą oraz początki interakcji z inna dziećmi.

O ile do 3. miesiąca dziecko jest zdolne do przeżywania zadowolenia lub niea dowolenia, to pod koniec okresu niemowlęcego przeżywa wiele różnych pożyta nych i negatywnych stanów emocjonalnych, takich jak: radość, miłość, zazdr® Stany te są nietrwałe, łatwo zmieniają się od pozytywnych do negatywnych. J

Źródłem przeżyć dziecka są przede wszystkim jego relacje z osob® dorosłymi. Już w 1. miesiącu dzieci reagują na podniecenie czy niepokój osofej która je karmi, i odmawiają przyjęcia pokarmu. W 2. miesiącu dziecko ożywi® w kontakcie z dorosłym, uspokaja pod wpływem pieszczotliwego przemawia® a w 3. miesiącu niemowlę odwzajemnia uśmiech dorosłego. Czteromiesię® dzieci wyrażają niezadowolenie, gdy dorosły nie zwraca na nie uwagi. W 5, mij siącu reaguje strachem na nieznane osoby, w 7.-8. miesiącu próbuje zwrócić na sjfl bie uwagę dorosłego, płacząc, gaworząc, a w 10. miesiącu naśladuje ruchy dorosła

64