skanuj0025 (40)

Popstawowii Kierunki Kształtowania Wakunkow BuzpieczaWłtWA Pkact i I!kuonomii

Popstawowii Kierunki Kształtowania Wakunkow BuzpieczaWłtWA Pkact i I!kuonomii

9i6 r

kąta w płaszczyźnie strzałkowej między ramieniem u linią tułowia oraz pod wpływem zmian wartości obciążenia zewnętrznego - np. ciężaru trzymanego w dłoni (D. B. Chaffin, 1991). Sytuacja taka odpowiada np. podnoszeniu narzędzi pracy o różnej masie, przy różnym położeniu kończyny. Moment siły w stawie nunicn-nym rośnie wraz ze wzrostem obciążenia zewnętrznego oraz wzrostem wartości kąta w stawie ramiennym. Pizy czym, należy zauważyć, że dla większych wartości obciążeń zewnętrznych, wzrost momentu siły w stawie ramiennym pod wpływem położenia kończyny górnej jest większy niż w przypadku obciążenia zewnętrznego

0    mniejszej wartości.

Projekt stanowiska pracy powinien uwzględniać wystarczającą przestrzeń dla wszystkich części ciała, tak aby umożliwić swobodę ruchów niezbędną do wykonywania zadania, dostęp do dowolnych elementów stanowiska pracy oraz zmianę pozycji ciała. W związku z tym, w procesie projektowania powinno się brać pod uwagę wymiary ciała statyczne i dynamicze oraz zakresy ruchu w stawach.

W celu dostosowania stanowiska pracy do oczekiwanej populacji operatorów należy dostosowywać jego wymiary do wymiarów odpowiadających 95. i 5. centymowi populacji pracowników.

Wymiar odpowiadający 95. centylowi oznacza, ii 5% rozpatrywanej populacji ma wymiary większe od danego wymiaru, natomiast wymiar dli 5. centyla oznacza, że S% populacji ma wymiary mniejize.

W przypadkach, w których stanowisko pracy jest używane zarówno pracz kobiety jak i mężczyzn, zakres wymiarów powinien być rozrzerzony - od 5. centy-la kobiet, do 93. ccntyla mężczyzn.

W szczególnych przypadkach, podyktowanych wymaganiami ergooomii

1    bezpieczeństwa (np. dla niepełnosprawnych) w projektowaniu powinny być również uwzględniane wymiary w szerszym zakresie (zwykle 99. i/Iub 1. centy I).

Do określania wymiarów wewnętrznych (np. przestrzeń dla nóg), powinny być używane wartości 95. centyla, a do określania wymiarów zewnętrznych (np. zasięg kończyn operatora) - wartości 5. centyla (EN 547-1:1994, EN 547-2:1994).

Istotną cechą charakteryzującą stanowisko pracy są zasięgi rąk, wyznaczające przestrzenne strefy pracy, zarówno w pozycji stojącej, jak i siedzącej. Zasięgi w sposób istotny determinują rodzaj czynności roboczych jakie mogą być w ich obrębie wykonywane.

Zasięg normalny określa granice strefy pracy optymalnej dla czynności manipulacyjnych.

Zasięg maksymalny określa granice strefy pracy, w której czynności manipulacyjne mogą być wykonywane bez wymuszonego pochylenia tułowia.

Zasięg wymuszony określa granice fizyczne możliwości sięgania przy utrzymaniu równowagi ciała.

Granice zasięgów są więc określone cechami antropometrycznymi pracownika. Ostatnio, coraz częściej stosuje się takie kryteria zdrowotne podczas wyznaczania pola pracy na podstawie zasięgów. Kryteria takie uwzględniają rozwój zmęczenia mięśniowego czy obciążenia układu mięśmowo-szkiclctowego podczas pracy.

Rysunek 19.2-17 przedstawia zasięgi uwzględniające najmniejsze obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego podczas pracy (pr£N-614-l:1991).

Zasady ergonomii w optymalizacji czynności roboczych

10 do 15 cm

Rn. 1*2-17. Zasięgi koóczyn górnych, w obszarae których występuje rajmniajtM obciążenie układu mięśniowo ukłe< Ictowego podczas pracy; A - strefa wewnątrz zasięgu normalnego, H - strefa wewnątrz ^rA'KS^u maksymalnego. C - strefa latięgu wymuszonego, a - zasięgi koóczyn górnych strefy A.BlC.b-linia ramion, c - strefa ograniczająca położę-eśc tokr u wewaąw zasieje maksymalnego, d - urefa ograniczająca położnie łokcia wewnąoz zasięgu normatoego. PHI _ ptMKzyzM i«km. 71 - AswryWczołowa rtjare dostrefy ngiamczajacej potoreak lotek wewaątn zasięgi Bormalaego lpr£N 614-1:1991)

Jedną z miar oceny prawidłowości zajmowanej pozycji przy pracy może być analiza wskaźnika MHT - maksymalnego czasu utrzymywania pozycji statycznej. Jest to wskaźnik wynikający z modelu M/ZTRohmefta.

W pracach komisji normalizacyjnych CEN, są dyskutowane projekty norm w których zaleca się. aby czas utrzymywania jednej, określonej postawy nie byl dłuższy niż 20% MHT. ustalonej dla lej postawy. Dla posuwy zmiennej, MHT każdej pojedynczej postawy powinien być mniejszy niż 20%. Według kategorii opracowanych przez M. Miedcma i współpracowników (1992) przy komfortowej posuwie czas wskaźnika MHT nic powinien być dłuższy niż 10 min, a przy umiarkowanie komfortowej 5 * 10 min. natomiast przy niewygodnej - poniżej 5 min (rys. 19.2-18).

W pracach komitetów normalizacyjnych, dotyczących oceny postawy, proponuje się również kwalifikację danych w 3 zakresach, wyrażonych w trójkolorowym systemie ocen:

-    strefa zielona, w której czas utrzymywania postawy HT wynosi do 30% maksymalnego czasu utrzymywania postawy MHT

-    strefa żółu. w której HT wynosi 30 + 30% MHT

-    strefa czerwona, w której HT wynosi ponad 30% MHT.

Określony w strefie zielonej czas utrzymywania postawy jest zalecany do ergonomicznego projektowania stanowisk pracy oraz maszyn i innych u rządze rt,

40

Rys. 192-18. Klasyfikacji pozycji pracy / uwzględnieniem ulecano-go cum Jej wray my wanin (M. BJarrenl. I9W)