skanuj0028 (41)

178 7. Ruch turystyczny

Turystyka religijna

Niektórzy autorzy uważają, że u podstaw turystyki leżą migracje pielgrzymkowe, które przybrały znaczne rozmiary już w starożytnych Indiach [Jackowski 1991a,b; Warszyńska, Jackowski 1978]. Zdaniem W.W. Gaworeckiego [1998, 71] zamiast określenia „turystyka pielgrzymkowa” należy używać zwrotu „turystyka religijna” lub „turystyka religijno-pielgrzymkowa”. Opinia ta jest oparta na wywodach A. Jackowskiego [199lb, 1], który twierdzi, że zamiast pojęcia „turystyka pielgrzymkowa” powinno być stosowane określenie „pielgrzymka”.

Ryc. 16. Główne ośrodki pielgrzymkowe w Polsce (na podstawie A. Jackowskiego [1992b], dane z końca lat osiemdziesiątych)

Jeszcze do niedawna turystyka religijna była uznawana za przemieszczenia o charakterze turystycznym, aczkolwiek pielgrzymki były od dawna obiektem zainteresowania geografii religii [Rutter 1929, Sopher 1968, King 1972, Tanaka 1981]. Chociaż ostatnio poglądy te uległy zmianie (w najnowszych pracach A. Jackowski posługuje się zwrotem „geografia pielgrzymek”), niemiecki badacz K. Tyrakowski [1994], zajmując się miejscami kultu religijnego w Meksyku, traktuje pielgrzymki jako jedną z form turystyki. Wydaje się jednak, że wychodząc z definicji turystyki, która zakłada dobrowolność podejmowanych zachowań, trudno pielgrzymki traktować jako zachowania typowo turystyczne, gdyż odwiedzanie miejsc kultu jest powinnością wynikającą z wyznawanej wiary. Dotyczy to zwłaszcza hinduizmu i islamu, ale w nieco mniejszym stopniu również innych religii. Należy jednak zauważyć, że cele religijne i pielgrzymkowe są wymieniane w zaleceniach Światowej Organizacji Turystycznej dotyczących definicji turystyki.

Poza licznymi pracami dotyczącymi ruchu pielgrzymkowego i rozmieszczenia miejsc kultu religijnego, część opracowań dotyczy zmian w przestrzeni pod wpły-