skanuj0030 (79)

W dwudziestym wieku, dzięki transmisjom telewizyjnym spektakli teatralnych i teatrowi telewizp, znowu nabiera cech masowości, chociaż nadal nie może konkurować z innymi ofertami mass mediów. Zjawisko popularyzacji teatru w telewizji pojawiło się niemal równocześnie z upowszechnieniem tego środka masowego przekazu. Już w 1957 roku przeprowadzono we Francji" interesujące badania wpływu telewizji na upowszechnienie teatru. W reprezen-: tatywnej ankiecie ogólnokrajowej na temat ulubionego rodzaju audycji telewizyjnej najwięcej gfosów (27%) otrzymały audycje estradowe (mńetes) i tyle* samo spektakle telewizyjne. Ankietowani jednocześnie, wyrażając opinię o najbardziej pożądanej audycji w sobotnie wieczory w 35% uznali za taką sztukę teatralną, gdy tylko w 27% film i w 17% przedstawienie estradowej Interesujące są również dane o wzroście popularności teatru telewizp' w środowiskach wiejskich.

W latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku podobne zjawiska zachodziły również w Polsce. Poniedziałkowe przedstawienia teatralne w telewizp cieszyły się sporym zainteresowaniem szerokiej rzeszy widzów, tym bardziej iż czę! prezentowane byk; ciekawe pozycje z klasyk. Obecnie zainteresowanie to nieco osłabło, głównie dzięki konkurencji stworzonej przez masową szmirę płynącą z Zachodu.

4. FILHARMONIA

Filharmonią nazywamy stowarzyszenie lub instytucję organizującą stale; koncerty symfoniczne w gmachu zwanym także filharmonią. Pojęcie to funkcjonuje w Europie ponad trzysta lat. Nazwa powstała od zrzeszenia miłośników muzyki założonego w 1666 roku w Bolonii (Accademia dei Filarmoniei). Pierwsza filharmonia powstała w Lublanie w 1794 roku. Rozwój filharmonii przypada na XIX wiek. Powstały wówczas filharmonie w Petersburgu, Wiedniu (GeseBschaft der Musikfreunde i Wiener Philharmoniker), Londynie, Moskwie, Budapeszcie, Berlinie, Pradze, Bostonie i Nowym Jorku." Filharmonia Warszawska powstała w 1901 roku, a 1955 roku przemianowana została na Filharmonię Narodową. W latach 80. liczba filharmonii¹ w Polsce wzrosła do ponad dwudziestu.

Koncert jest pojęciem wieloznacznym. Jest to zarówno utwór muzyczny na instrument solo lub 2-4 instrumenty solowe i orkiestrę, a także na orkiestrę (współzawodniczenie grup instrumentów), jak też publiczną prezentacją utworu muzycznego i sztuki wykonawczej (recital, koncert kameralny, 106

fcymfoniczn^- Podczas koncertów w filharmonii zwykle prezentowana jest profesjonalna orkiestrowa muzyka instrumentalna, utrwalona za pomocą no-||aęji muzycznej. Ważnym rodzajem muzyki orkiestrowej jest powstała na przełomie XVIII i XIX wieku muzyka symfoniczna. Współdziałanie muzyki z in-jpymi sztukami, głównie z literaturą, było w XIX wieku podstawą do wydzielenia muzyki programowej - wyrażającej treści pozamuzyczne, i absolutnej fe bez treści pozamuzycznyeh. Treść i głębia tych przeżyć, związana z kon-pkretnymi dziełami muzycznymi i ich wykonawstwem, należy do zagadnień Ipstetyki muzyki i znajduje się w kręgu zainteresowania zarówno filozofów, Ifak i teoretyków muzyki. Badają oni problemy istoty muzyki, jej specyfiki iw stosunku do innych sztuk, istoty i kryteriów jej . wartości, istoty przeżycia phuzycznego. Występują dwa kierunki traktowania tych zagadnień. Pierwszy to (przyjęcie tezy, iż dzieła muzyczne nie ujawniają żadnych treści niezależnych l|d samych struktur dźwiękowych, a muzyka nie odzwierciedla treści realnych pub psychicznych. Drugi stara się wyjaśnić, co i jak muzyka ujawnia poza IWłasnym tokiem dźwiękowym. Różne odłamy tego kierunku rozmaicie określają Ipawartość dzieł muzycznych: 1) estetyka muzyczna metafizyczna dowodzi, że Ipoprzez muzykę ujawnia się sama istota bytu (wola, idea itp.), 2) estetyka lltnuzyczna wyrazu widzi w utworze muzycznym odbicie przeżyć psychicznych Rvórców, 3) teoria naśladownictwa sprowadza muzykę do naśladowania zja-ji)visk realnych, intonacji mowy itp.

Tabela 41

Filharmonia polska w latach 1995-2005³⁵_

Lata	1995	2000	2003	2004	2005
Liczba instytucji	34	38	40	39	39
Liczba koncertów	17 600	17 400	15 676	15 288	14 953
Liczba słuchaczy	3 325 000	3 167 000	3 093 000	2 938 000	3 241 000

[■Każdy koncert wzbogaca człowieka, wewnętrznie wyzwala pozytywne podstawy emocjonalne, uspokaja i przywraca równowagę psychiczną naruszoną zgiełkiem współczesnego świata i kłopotami dnia codziennego. Każdy koncert - jest dla słuchacza źródłem określonych przeżyć estetycznych, szczególnie

³⁵ opracowano na podstawie Małego rocznika statystycznego 2006.

107