BOGURODZICA
Najbardziej znana pieśń religijna polskiego średniowiecza, o której Jan Długosz pisze jako o hymnie państwowym („carmen patrium”) rozbrzmiewającym na polach Grunwaldu, dzięki czemu tekst Bogurodzicy wszedł w XVI w. do statutów: koronnego z roku 1506 i litewskiego. Według opinii ostatniego badacza utworu, Jerzego Woronczaka, dwie pierwsze zwrotki pieśni to dwa tropy do Kyrie ełeiśon, w spolonizowanej formie „łrier-lesz” (zob. Wstęp, s. XXXV). Utwór powstał na schyłku XIII lub w początku XIV w-
W redakcji najdawniejszej pieśń ma formę dwuzwrotkową, a najstarszy przekaz zachował się w rękopisie Biblioteki Jagiellońskiej, sygn. 1619, na karcie przyklejonej do wewnętrznej strony okładki do łacińskich kazań pisanych przez Macieja z Grochowa, wikariusza w Kcyni w 1407 r.
Krytyczne wydanie i opracowanie zabytku ze stanowiska historycznoliterackiego, językoznawczego i muzykologicznego: Bogurodzica, opr. J. Woronczak, E. Ostrowska, H. Feicht, Wrocław 1962. Z tej edycji pochodzi niniejsza transkrypcja (s. 96).
Bogurodzica dziewica, Bogiem sławiena Maryja,
U twego syna Gospodzina Matko zwolena, Maryja!
Zyszczy nam, spu(ś}ci nam.
Kyrieleison.
f. Twego dzieła Krzciciela, bożycze,
Usłysz głosy, napełń myśli człowiecze.
Słysz modlitwę, jąż nosimy,