skanuj0034 (44)

70 SM KAO M. IACII LUDZKU U

Intencja aktualna zachodzi wówczas, kiedy wykonywaniu odpowiedniej czynności towarzyszy równocześnie świadomość zamierzenia, czyli woli spełnienia tego aktu. Czasem występuje ona w postaci wyraźnej (np składam przysięgę uśw iadamiając sobie zarazem wolę spełnienia tego aktu), czasem zaś w postaci ogólnej, gdy ta wola zawarta jest w akcie ogólniejszego zamierzenia (np. zobowiązując się świadomie do przestrzegania regulaminu uczelni przyjmuję zobowiązanie chodzenia na wykłady).

Intencja wirtualna oznacza nastawienie woli człowieka, który podjął Świadomie decyzję spełnienia danej czynności, decyzji tej nic zmienił, tak że tkwi ona w jego podświadomości i jej mocą urzeczywistnia zamierzoną czynność, ale w momencie tym już sobie swojej decyzji nie uświadamia Zdarza się tak zw łaszcza przy czynnościach spełnianych częściej, co ułatwia mechaniczne spełnienie czynności mocą intencji jedynie podświadomej (p. urzędnik podpisujący akta siłą przyzwyczajenia pod wpływem wcześnie podjętej i zapomnianej decyzji).

Można jednak mieć w ątpliwości co do tego, jak rozpoznać, czy zamierzenie danej czynności tkwi rzeczywiście w podświadomości spełniającego ją podmiotu. W tym celu pomocą służą pewne praktyczne wskaźniki. Za takie uchodzą np. względnie krótki czas dzielący moment postanowienia od faktycznego spełnienia danej czynności czy też łatwość zreflektowania się samej osoby działającej i uświadomienia w ten sposób sobie samej Jaką czynność spełnia.

Intencja hubitualnn wyraża natomiast stan woli człowieka, który, podobnie jak poprzednio, podjął określoną decyzję i jej nie odw ołał, ale z czasem zupełnie o niej zapomniał, w skutek czego nic może już ona wywierać jakiegokolwiek wpływu na jego działanie. Intencji tej już nic ma, ponieważ jednak była. może sprowadzić na człowieka pewne skutki.

Przeprowadzony podział wskazuje, że świadoma sprawczość będąi.i warunkiem zaistnienia aktu wolnego w pełnym tego słowa znaczeniu ist nieje tylko w wypadkach intencji aktualnej i wirtualnej i dlatego tylko wtedy dana osoba może być uznana za podmiot działania. Natomiast w' sytuacji intencji habitualncj o tego rodzaju sprawczym związku między osobą działającą a czynnością nic może być mowy. Taka osoba nic może więc uchodzić za podmiot działania, natomiast może wystąpić w roli przed miotu pewnych działań (np. habitualna zgoda na przyjęcie daru uprawnia do złożenia jej tego daru wtedy, kiedy by tego mc mogła św iadomie zaak ccptować).

I nigii Mówi sit; czasami o intencji ewentualnej, rozumiejąc przez to > i mikowy stan świadomości, mianowicie, ze dana osoba zamierzyłaby okre-i n /ynność, gdyby uświadomiła sobicjej konieczność Jest to jednak sfe-«t i możliwości i nic można tego typu przypuszczeń zaliczać do katc-. u realnych działań ludzkich.

l •••omówienia pozostaje jeszcze specjalna kategoria działania ludzkic-

i......i' z.jca się do negatywnych postaw woli człowieka wzglądem przed-

•......swojego aktu. czyli tzw. akty niechcenia.

M- niechcenia (involuntańum)

a u le przedmiotów znajduje się w ogóle poza zasięgiem wiedzy człowieka •• stosunku zaś do wielu innych nie zajmuje on żadnej określonej postami ich chce, ani ich nic chce. ani nawet nie określa swojej wobec nich ••»• ■,siności. Autorzy tomistyczni mówią, że zachodzi tu tzw. niechcenie nc-, uywno Jest to wyrażenie bardzo nieścisłe, gdyż w gruncie rzeczy nic mamy ••• >1 • i zynicnin z jakimś określonym zachowaniem się człowieka, ale tylko

•    '-i ii icm w s/elkiego odniesienia się do danego przedmiom, co dla etyki nic "»«/naczenin.

s liści wym niechceniem spotykamy się tam. gdzie zachodzi akt opo-.......Iwróccnin się woli od określonego przedmiotu. Nazywa sią je nic-

•    iiimi pozytywnym.

Ni. Ik cnie pozytywne może być: całkowite - albo połowiczne.

•    • łacnie całkowite (zupełnie) istnieje wówczas, gdy wola odwraca • i. ...I danego przedmiotu z całą, na jaką ją stać, stanow czością.

Nu lianie połowiczne natomiast polega na tym. że wola odwraca sią i odpowiedniego przedmiotu / pewnym wahaniem i ociąganiem sią. do-»od/ąc tym smym częściowego w nim upodobania.

r-. ,kładów obu tu omówionych postaw woli dostarczają wewnętrzne firi/\y i.i człowieka, którego wola znajduje się pod wpływem jakiegoś i /. dmiotu złego. Jego ustosunkowanie się do tego przedmiotu może przy-t ■ dl •> Formę zdecydowanego potępienia i dezaprobaty, albo też stanów i Mij» ma duchowego, w których zasadnicza dezaprobata nic przekreśla il równoczesnej skłonności, a nawet pewnej chęci osiągnięcia tego, «ię potępia.

Nurbecnic pozytywne przybiera czasami postać tzw. zasadniczego chcc-

•    . • i.iwnoczcśnic względnego niechcenia (wluiiiarium simpliciler cl invo-,i,ii mm \ł‘c umluin quui). W gruncie r/eczy nic są to dwa różne akty woli.

¹ islko dw ie Miony konfliktowego sianu woli, którą jakiś wyjąikowy mo-