VI. Inne dane:
— ulubione lektury, filmy o treści seksualnej;
— kontakt z pornografią (jak często, ulubione formy wizualne,! reakcje na nie, działanie pornografii na życie seksualne),
— ideał kobiecości i męskości,
— typowe wady i zalety mężczyzn i kobiet,
— cel i sens współżycia seksualnego,
— normy regulujące życie seksualne,
— obraz siebie w roli partnera,
— niespełnione potrzeby i oczekiwania,
— wizja idealnego seksu, współżycia.
Nie zawsze jednak sytuacja wymaga zbierania wszystkich) tych danych.
W sprawach rozwodowych od partnerów zbiera się wy4| wiad podobny, aw przypadku kobiet dodatkowo ukierunko-j wany na ciąże, porody, przebieg połogów, stan ginekologiczny! W przypadku spraw karnych uzyskanie wywiadu od partnera] może być bardzo przydatne, acz nie zawsze jest to możliwe. In-| formacje uzyskane od stałego współpartnera pozwalają zobiek-] tywizować uzyskane dotychczas informacje i niekiedy ukazują] obraz więzi w zupełnie innym świetle. Warto zatem, aby zbiera-] nie wywiadu od partnera było częściej niż dotychczas praktykowane.
Analiza akt sprawy, badanie somatyczne i wywiad seksuologiczny są podstawowymi metodami pracy biegłego seksuologa: i stanowią podstawę do opracowania przez niego opinii sądowo--seksuologicznej.
Ponadto istnieje grupa metod badania seksuologicznego, które mogą być przydatne w uzyskaniu potrzebnych informacji. Jakkolwiek nie są to metody rutynowe, jednak w wielu przypadkach wspomagają podstawowe metody pracy biegłego. Dokładniejszy opis różnych metod diagnostycznych w seksuologii można znaleźć w innych publikacjach (Bilikiewicz i Imieliński 1974, Imieliński 1982, Starowicz 1985). Poniżej omówię przede wszystkim te metody, które wykorzystuję we własnej pracy biegłego, mniej natomiast miejsca poświęcę metodom rzadziej stosowanym.
Nierutynowe metody badania seksuologicznego w zasadzie mają charakter uzupełniający lub kierunkowo pogłębiający metody rutynowe (wywiad, badanie somatyczne, analiza akt sprawy). Zdarzają się jednak przypadki, kiedy dopiero dzięki nieru-tynowym metodom można uzyskać pełny i prawdziwy obraz sytuacji, postawić diagnozę. Z opisu tych metod wynika, iż biegły seksuolog powinien być „bliższy” psychiatrii i psychologii aniżeli innym specjalnościom. W dotychczasowym modelu specjalizacji z zakresu seksuologii specjalistami zostawali psychiatrzy, ginekolodzy, urolodzy czy pediatrzy. Sądzę, że spośród tej grupy specjalistów najbardziej odpowiadają potrzebom roli biegłego seksuologa lekarze o specjalności psychiatrycznej. W nowym programie specjalizacji z zakresu seksuologii przewidziane jest bardziej wszechstronne kształcenie seksuologów, co w większym stopniu umożliwi im pełnienie roli biegłego.
Psychorysunek należy do metod projekcyjnych. Jest łatwy w stosowaniu, nie wymaga dużo czasu i dostarcza wielu informacji. Dokładniej metoda ta opisana jest w innych publikacjach (Obuchowski 1974, Gapik 1978, Homowski 1982, Starowicz 1985).
Technika wykonania jest prosta. Osobie badanej daje się arkusze papieru formatu A4 oraz komplet kolorowych flamastrów i prosi o wykonanie rysunku na określony temat. W przypadku spraw rozwodowych prosi się strony o wykonanie rysunków^na następujące tematy: „mój dom rodzinny”, „moje małżeństwo”, „przyszłość naszego małżeństwa”. Można również zaproponować inne tematy w zależności od potrzeb. Celem tej metody jest uzyskanie materiału do interpretacji w celu ustalenia: jakie były osoby znaczące w domu rodzinnym, jak osoba badana przedstawia obraz matki, ojca, własnej roli w domu, jak postrzega więź uczuciową w rodzinie, jaka jest pozycja jej i współpartnera
127