skanuj0042

1.    Metodologiczne, tj.: udzielania poal i starowania elementów psychoterapii, formułowania diagnozy socjalnej oraz plany pomocy, stosowania metod i technik interwencji socjalnej

2.    Społeczne, tj.: komunikacyjne, nawiązywania kontaktu, okazywania ciepła i empatii, mediacji i negocjacji, występowania na forum publicznym, aktywizowania spolecznołci lokalnych.

3.    Stosowania prawa w praktyce socjalną, tj.: posługiwania się przepisami prawa, dokonywania analizy dokumentów oraz właściwej interpretacji przepisów prawa.

4.    Menedżerskie, tj. twórczego rozwiązywania problemów społecznych, organizowania pracy kierowania zespołem ludzkim, inicjowania i współ-realizowania projektów działaś społecznych, kształtowania postaw i stosunków międzyludzkich, zdobywania funduszy dla realizacji celów pomocy spoleczsiej.

3. Stosowania w praktyce wiedzy naukową.

Z przedstawionych powyżej celów i umiejętności związanych z wykonywaniem zawodu pracownika socjalnego wynika, iż powinien on odznaczać się wiedzą i umiejętnościami z takich dziedzin jak: polityka społeczna, psychologia, socjologia, pedagogika spotem, etyka, prawo, metodyka pracy socjalnej, gerontologia i medycyna społeczna, rehabilitacja. Pian nauczania (lin elementarnego wykształcenia pracownika socjalnego tu poziomie szkoły policealnej pracowników służb społecznych składa się z 24 przedmiotów, takich m.in. jak: historia, metodologia i metodyka pracy socjalnej, aksjologia, pedagogika społeczna, polityka spotem, medycyna społeczna, psychologia, prawo, organizacja i zarządzanie, wiedza o społeczeństwie obywatelskim, fazy życia człowieka, struktura i dynamika procesów społeczno-gospodarczych, problemy i kwestie społeczne, instytucje społeczne, komunikacja interpersonalna, psychoterapia, psychopatologia, administracja i biurowość, projekt socjalny, specjalizacja, samoobrona, praktyki.

Schemat zakresu koniecznej wiedzy na wyższych szczeblach kształcenia pracowników socjalnych jest podobny, a główna różnica w przypadku np. studiów wyższych dotyczy oczywiście szerokości oraz zakresu opanowania określonego kompendium wiedzy oraz tego na jakim kierunku studiów ma miejsce kształcenie pracowników socjalnych, np. pedagogiki, socjologii, polityki społecznej, medycyny,ekonomii.

Pomimo jednak, iż minimum niezbędnej wiedzy oraz umiejętności, które są wymagane od kandydatów na pracowników socjalnych, są stosunkowo duże, to w praktyce i tak posługują się oni wiedzą na ogól fragmentaryczną, np. opartą tylko o wyniki badań, wyrywkową z uwagi na niesystematyczny czy pobieżny charakter jej opanowania, a ponadto często przesta-

rzałą lub zdezaktualizowaną, hipotetyczną, nieusystematyzowaną, przemieszaną z wartościami, potoczną itd., za pomocą których próbuje następnie ingerować w ludzkie losy oraz życie. Z drugiej strony fragmentaryczny sposób korzystania z określonej wiedzy ma również ha ogół charakter obiektywny w tym choćby sensie, iż niemożliwe jest przecież opanowanie całej istniejącej wiedzy z wielu dziedzin nauki, a w jeszcze większym stopniu nie do pomyślenia jest adekwatny do potrzeb praktyki sposób jej wykorzystania. Problem jest o tyle istotny, o ile wiąże się z zasadniczym pytaniem: czy mogę efektywnie pomóc innym ludziom mając świadomość, iż wiedza na której opieram ofertę swojej pomocy jest niekompletna, wyrywkowa czy. hipotetyczna? Czy zatem mogę uważać się w pełni za profesjonalistę mając świadomość własnej, merytorycznej ignorancji? Odpowiedź może mieć charakter twierdzący pod warunkiem, iż świadomość ta zmusza mnie, z jednej strony do odpowiedzialnych i wyważonych decyzji co kierunków oraz sposobów pomocy, a z drugiej — mobilizuje do systematycznego uzupełniania istniejących luk, tudzież nieustannego zdobywania, a także poszerzania oraz pogłębiania wiedzy, którą kiedyś nabyłem.

Niestety wielu pracowników socjalnych w ogóle nie uświadamia sobie swojej niewiedzy lub istniejących w niej luk, inni usiłują jakoś wyprzeć ten fakt ze swojej świadomości, jeszcze inni w ogóle się nad tym nie zastanawiają. W konsekwencji spora rzesza pracowników socjalnych reprezentuje dogmatyczne podejście do problemów ludzkich: często uważają oni, iż -pomimo, że obiektywnie wiedzą niewiele - posiedli już odpowiedni zasób wiedzy koniecznej, predysponującej ich do wykonywania tego zawodu. Postawa taka w prostej linii prowadzi do różnego typu trudności, błędów, tragicznych dla ludzkich losów pomyłek, a w rezultacie regresu praktyki oraz teorii pracy socjalnej. Nie ma bowiem sensu zmienianie jakiejś praktyki czy rozwijanie jakiejś nauki, jeśli wie się na jej temat wszystko. Tylko stosunkowo nieliczna grupa jest zdolna uświadomić sobie luki w swojej wiedzy, co zmusza ich do systematycznego uzupełniania swoich zawodowych kwalifikacji, dzięki którym z lepszym skutkiem będą oni w stanie pomagać swoim podopiecznym [Compton, Galaway 1984].

U podłoża uzasadnień nikłej aktywności samokształceniowej pracowników socjalnych leży przeświadczenie, iż ludzie pełniący len zawód znajdują się w szczególnie trudnym położeniu materialnym, że posiadają oni niski prestiż społeczny, iż pracują o wiele więcej niż ludzie w innych zawodach, iż intensywna praktyka pracy przyczynia się do ich szybkiego tzw. „wypalania się", itd., itp. Z tego też m.in. powodu wielu pracowników socjalnych ma problemy z pełną zawodową identyfikacją oraz samorealizacją. Wszystko to prawda. Jednak wydaje się, iż rzadko który pracownik socjalny próbuje

87