skanuj0045 (49)

Rozdział 5

HISTORIA PROBLEMATYKI CZASU WOLNE

Czas wolny stanowi element żyda społecznego towarzyszący cztowtó wi od zarania dziejów. Stanowił składnik kultury życia codzienne a w znacznym stopniu był nośnikiem wartości kulturowych przekazywań? z pokolenia na pokolenie. Od najdawniejszych czasów świętowanie połąc z zabawą i wypoczynkiem byty kojarzone z czasem wolnym od pracy i] dnia dzisiejszego czynności te są nieomal synonimami zachowań wolne wych. Warto uświadomić sobie historyczny rozwój zjawiska czasu wolneęjS aby docenić jego znaczenie współczesne. Czas wolny nie był weześ||ł poddawany szczegółowej analizie naukowej ani nie był w żaden sj naukowo programowany. Choć podział czasu ludzkiego na czas woli i zajęty interesował ftbzofówf’a później również naukowców innych dysgj plin, już od starożytności.

1. CZAS WOLNY W. OKRESIE PREHISTORYCZNYM

Prehistoria, a także nazywana prahistorią, pradziejami lub paleohistorią t| okres najdawniejszych dziejów ludzkości, od pojawienia się cztowieka dl powstania pisma i źródeł pisanych, rekonstruowany wyłącznie na podstawił archeologicznych źródeł. Termin prehistoria i jego synonimy pokrywają sil z terminem archeologia pradziejowa, używanym przez badaczy traktujących! archeologię jako dyscyplinę źródłową. Dzięki badaniom archeologicznym udaj b się zbudować teorię, że kolebką ludzkości była Afryka, i określić czai prehistorii ludzkości na okofo 2 min lat. Prześledzono stopniowe opanowywać nie kontynentów przez cztowieka, odkryto zupełnie zapomniane kultury myj śliwsłde świata z ich pozostatośdami artystycznymi (malowidła, ryty, rzeźby w jaskiniach i schroniskach skalnych). Trwają badania dotyczące wynalezienia rolnictwa i hodowli zwierząt. Wyraźnie jest zarysowane centrum bliskowschodnie tych procesów gospodarczych. Ustalono, że 10 000 lat temu formowały się tam pierwsze wioski rolnicze, a 3000 lat później - pierwsze miasta.

62

P?|afnej istoty tego okresu wynika brak wiarygodnych danych o sposobach j^ra^arouywania czasu przez grupy społeczne i pojedyncze osoby, llfifotezy i teorie na ten temat są niepewne. Można jednak przypuszczać, fjwolny. świętowanie i inne zajęcia w czasach prehistorycznych były ^trudne do uświadomionego i zamierzonego wyodrębnienia z ogólnego jgobowego, kilku-kilkudziesięciodniowego czy rocznego. Uzależnienie jgpowieka prehistorycznego od warunków przyrodniczych jest na tyie le/ że pozwala sformułować wiarygodną hipotezę na temat cyklicz-pmian aktywności fizycznej i psychicznej ludzi w okresie prehistorycz-SfMbźna przy tym wyróżnić cykl krótki (dobowy^, średni (kilkunastodnio-i długi (roczny). Prawdopodobne cykliczne zmiany aktywności ludzi ||fflsie prehistorycznym przedstawiono w tabeli 26.

Tabela 26

—Prawdopodobne cykliczne zmiany aktywności ludzi w okresie prehistorycznym

j^Cykl	Aktywność	Charakterystyka
K$V' ^; Krótki pfe (dobowy)	Duża	W dzień zbieractwo i myślistwo, przerywane krótkimi odpoczynkami w przypadkach intensywnego wydatkowania energii łub z powodu niekorzystnych warunków atmosferycznych.
	Mała	Wieczorem odpoczynek, planowanie najbliższych przedsięwzięć, przygotowywanie broni i narzędzi, a także zabawa i twórczość artystyczna (malowidła i rzeźby jaskiniowe).
Średni jli'? tygodniowy)	Duża	Intensywny wysiłek fizyczny podczas systematycznie podejmowanych polowań na grubszą zwierzynę (jelenie, łosie, żubry, tury, słonie) w celu zdobycia większej ilości pożywienia.
	Mała	Korzystanie ze zdobyczy i odpoczynek połączony z wyrobem odzieży, narzędzi, zabawą i twórczością artystyczną oraz przygotowywaniem się do kolejnych polowań.
■ - Długi ‘ (roczny)	Duża	Latem przygotowywanie odzieży i ukryć przed niekorzystnymi warunkami pogodowymi, intensywnie gromadzenie zapasów żywności na okres zimowy.
	Mała	Zimą spędzanie czasu w jaskiniach i innych schroniskach, odpoczywanie i korzystanie z zapasów nagromadzonych w cieplejs2ych porach roku.

63