skanuj0054 (34)

w wodzie. Dwie grupy ćwiczyły się w wykonywaniu tego zadania, przy czym tylko jednej z nich wyjaśniono prawo załamywania się światła w wodzie. Obie grupy ćwiczyły tak długo, aż osiągnęły ten sam poziom, następnie w próbie transferu zmieniono głębokość zanurzenia tarczy. Okazało się, że chłopcy, którzy znali prawo załamywania się światła, wykonywali zadanie lepiej od swoich kolegów z grupy drugiej.

G. Katona (1940), omawiając wyniki eksperymentów nad wpływem rozumienia zadania i znajomości zasady jego rozwiązania na zapamiętywanie, wykazał większą wartość transferu po zrozumieniu zadania w porównaniu z transferem uczenia się czysto mechanicznego (przez próby i błędy). Wyniki te przedstawia tabela 3.

TABELA 3. WARTOŚĆ TRANSFERU PO ZROZUMIENIU ZADANIA W PORÓWNANIU Z TRANSFEREM UCZENIA SIĘ MECHANICZNEGO*.

Zadanie pierwotne

Wartość transferu w % w różnych zadaniach

Uczenie się mechaniczne	-0,3	7	16	21	24
Uczenie się ze zrozumieniem	63,0	89	90	92	107

* Ż r ó d ł o: G. Katona, 1 940, s. 129.

R. S. Woodworth (1925, cyt. według wydania 1963) przeprowadził eksperyment mający na celu wykazanie roli metod zapamiętywania przy transferze. Trzy grupy osób uczestniczyły w tym eksperymencie. Wszystkie grupy poddano tym samym próbom pamięci — wstępnej i końcowej (transfer). Grupa kontrolna poprzestała na tych dwóch próbach, natomiast dwie grupy eksperymentalne, z której jedna, tzw. ćwiczeniowa, przez 3 godziny (8 seansów przez 4 tygodnie) uczyła się na pamięć wierszy i sylab bez sensu, a druga przy tej samej porcji ćwiczeń była ponadto instruowana, jakie są najbardziej efektywne metody zapamiętywania (jak uczenie się całościowe, aktywność własna itp.). Ta ostatnia grupa uzyskała najwyższe wyniki w próbie transferu. Woodworth sądzi zresztą, że transfer polega właśnie na umiejętności doskonalenia własnych technik zapamiętywania.

Możemy więc stwierdzić, że pozytywny efekt transferu zależy od pewnych właściwości sytuacji zewnętrznej (podobieństwa bodźców) i od reakcji, jakie mają być wykonane, ale jego istota polega na zmianie struktury wewnętrznych schematów danej jednostki.

Czynniki związane ze sposobem uczenia się i z materiałem

Sposób uczenia się wiąże się z punktem poprzednim, gdyż dotyczy przede wszystkim sposobu organizacji powtórzeń w fazie zapamiętywania. Klasyczne problemy, które badano w związku z tym, to rozłożenie powtórzeń w czasie, organizacja porcji materiału do powtarzania (dzielenie go na części czy tez powtarzanie całości), i dobór materiału.

152