skanuj0060

124 Resocjalizacja przestępców seksualnych

erotycznych oraz (2) poznanie specyficznego cyklu przestępczego w cehj możliwie skutecznego powstrzymania poszczególnych jego faz. Problemy! te postaram się kolejno omówić.

Poznanie i korygowanie fantazji erotycznych

Podejście to zawiera naukę pracy nad sobą, a ściślej nad próbą okiełł] znania chorobliwych fantazji przez chcącego się wyzwolić z obsesyjnych! i prawnie zakazanych upodobań seksualnych. Polega to na fantazjowaniu! o „obiektach zakazanych”, a następnie - w momentach, w których po^ jawiać się zaczyna podniecenie, czerpiący z wyimaginowanych obrazowi satysfakcję, zmienia niejako na siłę kierunek swych fantazji, wyobrażając! sobie, jakie problemy i uciążliwości wywoła realizacja tych chorobliwych! upodobań, a także jak poważne szkody owe praktyki przynoszą ofiarom, i Wprowadzenie tych negatywnych elementów w krąg fantazji erotycznych! o zakazanych obiektach wytworzyć ma mechanizmy blokujące realizację! takich wynaturzonych praktyk seksualnych.

Stosowanie tego najbardziej intymnego kierunku oddziaływań psy-chokorekcyjnych na przestępców seksualnych opiera się na uzmysłowieniu poddawanemu oddziaływaniom resocjalizacyjnym przestępcy bardzo ważnego przeświadczenia, że akt przestępczy - wbrew temu, w co chce wierzyć jego sprawca - nie jest odruchem, czynem bezwolnym popełnianym bez udziału świadomości, lecz rodzajem zachowania, który można poddać pełnej kontroli pod warunkiem możliwie dokładnego poznania, a następnie opanowania chorobliwych fantazji erotycznych, które stanowią motor popełnianych przestępstw.

Spełnienie tego warunku stanowi najtrudniejszy etap postępowania terapeutycznego, jako że wymaga pokonania przez przestępcę najbardziej intymnych barier przed ujawnianiem tego, co skrywane jest najczęściej nawet przed własną świadomością, o czym choćby świadczą omawiane poprzednio racjonalizacje. Etap ten jest także najbardziej istotnym sprawdzianem profesjonalizmu i talentu psychologa prowadzącego terapię. Pacjentowi należy z całą starannością i delikatnością pomóc przełamać owe bariery, wykazać mu, że nie tylko w jego umyśle pojawiają się przeróżne, czasami nawet zaskakujące treści, ale uczynić to trzeba w ten sposób, aby równocześnie niczego nie sugerować.

W czasie prowadzenia z pacjentem rozmów na temat jego fantazji erotycznych, jak zresztą w każdym innym wywiadzie, ważna jest nie tylko treść wypowiedzi badanego, lecz także i to, jak ją wyraża i jak się zachowuje w czasie rozmowy. Dlatego też często w poradnikach dotyczących prowadzenia rozmów na temat fantazji seksualnych (por. Briggs, Doyle, Gooch, Kennington, 1998) zaleca się dla przejrzystości rozdzielenie informacji wynikających z tych tak intymnych rozmów na dotyczące: (1) ujawnianych przez pacjenta treści fantazji, doznań i zachowań, jakie im towarzyszą, oraz (2) form zachowania pacjenta w czasie mówienia o tych sprawach.

W pierwszej kwestii, należy przede wszystkim ustalić:

•    jak często fantazje seksualne mają miejsce,

•    co stanowi ich główną treść,

•    jaki rodzaj zachowania towarzyszy najczęściej takim fantazjom,

•    co zazwyczaj poprzedza wystąpienie fantazji seksualnych,

•    jak długo fantazje te trwają,

•    czy pacjent jest przekonany o tym, że poddają się one jego świadomej kontroli, czy też nie,

•    jakie szczegóły pojawiają się w tych fantazjach,

•    jakie doznania zmysłowe wywołują te fantazje,

•    jakie emocje owe fantazje wywołują.

Jeśli zaś chodzi o drugą grupę danych, czyli o właściwości zachowania pacjenta w czasie prowadzonych z nim rozmów na temat fantazji seksualnych, to za najbardziej istotne uważa się następujące fakty:

•    stopień zażenowania przy ujawnianiu treści swych fantazji erotycznych,

•    precyzja w wysławianiu się i opisie treści erotycznych fantazji,

•    umiejętność przedstawiania odczuwanych doznań fizjologicznych,

•    dokładność odpowiedzi na zadawane pytania,

•    w jakich momentach mówienia pacjenta dają się zauważyć zmiany w jego zachowaniu,

•    jakie okoliczności obniżają wartość przedstawianych przez pacjenta informacji.

Prowadząc rozmowy na tak intymne tematy, psycholog ma rozległe pole obserwacji w szeregu kwestii niezwiązanych bezpośrednio z treścią fantazji erotycznych, ale mających pierwszorzędne znaczenie dla dalszych etapów postępowania resocjalizacyjnego. Może on określić ogólną kompetencję w nawiązywaniu kontaktów, analityczność w ujmowaniu przeżywanych stanów emocjonalnych, jego płynność mowy, zakres słownictwa, poziom wiedzy o sprawach seksu. Tego typu wiadomości stanowią podstawę wyboru dla pacjenta odpowiedniej grupy terapeutycznej, jako że