skanuj0078 (33)

Rodzaje lutów. Luty dzieli się na miękkie, twarde i szlachetne (srebrne). Luty miękkie są stopami cyny, antymonu i ołowiu o temperaturze topnienia 183-^ 300°C (PN-76/M-69400 i M-69401). Stosuje się również luty niskotopliwe (t_t = 70 -r- 150°C), przeznaczone do łączenia materiałów o niskiej temperaturze topnienia lub elementów, które nie powinny się nagrzewać podczas lutowania. Luty twarde są stopami miedzi z cynkiem i innymi składnikami (PN-70/M-69413). Rozróżnia się luty twarde łatwo topliwe (t_t = 550 -i- 875°C). i trudno topliwe (t_t = 875 -=- 1100°C).

Luty srebrne (PN-80/M-69411) są stopami srebra, miedzi i cynku stosowanymi m.in. do połączeń pracujących w podwyższonych temperaturach, odpornych na korozję oraz w wyrobach precyzyjnych.

Lutospawanie. Jest to odmiana lutowania twardego, wykonywana w sposób podobny do spawania, ale bez nadtapiania materiałów części łączonych. Jako lut stosuje się elektrody lub drut spawalniczy z mosiądzu lub brązu. Lutospawanie jest stosowane do łączenia materiałów trudno spa-walnych (żeliwo szare, brąz, stale wysokcwęglowe) oraz dla uniknięcia naprężeń i odkształceń spawalniczych itp.

3.4. Połączenia klejone

Klejenie jest nowoczesną technologią łączenia elementów maszyn. Rozwój tej technologii jest związany z produkcją coraz to nowych klejów o znacznie lepszych własnościach oraz z rozwojem badań wyjaśniających własności klejów i połączeń klejonych.

Proces klejenia metali polega na:

•    oczyszczeniu powierzchni metodami chemicznymi lub mechanicznymi;

•    dokładnym nałożeniu warstwy kleju (grubości ok. 0,1 mm) na powierzchnie klejone;

•    utwardzeniu skleiny w odpowiedniej temperaturze z zachowaniem właściwego nacisku.

Sposób przygotowania powierzchni do klejenia zależy od rodzaju materiału, natomiast przebieg procesu klejenia — od rodzaju kleju.

Klejenie umożliwia łączenie prawie wszystkich materiałów, a więc metali z metalami i niemetalami (drewnem, gumą, tworzywami sztucznymi, szkłem itd.). W niektórych przypadkach klejenie jest praktycznie jedynym sposobem vykonania połączenia, np. w łączeniu bardzo cienkich ścianek lub w łączeniu elementów o bardzo dużej różnicy grubości.

Do podstawowych zalet połączeń klejonych zalicza się:

•    wykorzystanie pełnej wytrzymałości materiałów łączonych, ponieważ warstwa kleju nie wywołuje naprężeń w materiale i nie osłabia części łączonych;

•    uzyskanie zestawu elementów o nienaruszonej powierzchni (bez otworów);

79