skanuj0111 (7)

22(> aksjologia i i yc /n a

ści człowieka Jaką posiada rozum Boży. porządek stworzony znajduje zarówno pierwowzór, według którego został powołany do bytu Jak i najwyższy' ideał, do którego człowiek coraz bardziej wznosi się i zbliża, realizując moralne wartości zakorzenione w jego własnej naturze.

Uzasadnienie zarysow anego poglądu

Oczywiście, nic można mówić o uzasadnieniu przedstawionej przed chwilą koncepcji we właściwym tego słowa znaczeniu, choćby dlatego, że jest to swego rodzaju filozoficzna próba mająca na celu odsłonięcie ostatecznego podłoża stwierdzonego uprzednio faktu istnienia obiektywnych i absolutnych wartości moralnych. Jedyną racją, którą można przytoczyć „za" lub „przeciw” określonemu rozwiązaniu jest to. czy podana w nim zasada konstytutywna porządku wartości pozostaje w należytej proporcji do tego porządku, który ma tłumaczyć.

Z tego punktu widzenia pewnym potwierdzeniem przedłożonego poglądu jest nie wystarczalność innych rozwiązań tego zagadnienia, wypracowanych przez autorów' tomistycznych. Ujmując natomiast rzecz od strony pozytywnej, wskazać można, w jaki sposób naszkicowana koncepcja uzupełnia te braki dając przez to lepsze wytłumaczenie zagadnienia konstytutywnej zasady wartości moralnych. Mianow icie natura integralna i uporządkowania 1° jest czynnikiem obiektywnym, pierwszym i podstawowym. a zarazem niezmiennym. 2^C jest czynnikiem wyraźnie różniącym się od porządku fizycznego, 3^P ta jego odrębność jest wystarczająco sprecyzowana, ponieważ w konstytuowaniu podstaw porządku w-artości uwydatnia należycie rolę. jaką pełni w nim idea osoby ludzkiej oraz wewnętrznej celowości poszczególnych elementów jej integralnej natury. Daje to adekwatne wyjaśnienie, skąd się bierze i na jakim fundamencie opiera się świat obiektywnych i absolutnych wartości moralnych.

Podstawowe cechy zaproponowanej koncepcji wartości moralnych

Świat transcendentny zakreśla ostateczne granice rzeczywistości. Toteż z chwila. kiedyśmy dotarli do tego puiikiu, również nasze poszukiwania zu obiektywnym uwarunkowaniem św iata wartości dobiegły swego kresu. Ogarniając całość osiągniętych w ich trakcie wyników, widzimy zarys koncepcji, którą charakteryzują trzy podstawowe cechy. Przede wszystkim jest to koncepcja te-istyczoa. ponieważ absolutnie ostateczne podstawy obiektywnego świata wartości zakłada w święcie transcendentnym, utożsamiając je / odwieczną ideą Boga określającą kształt i kicnmck moralnej doskonałości i złów ick.i Równo-ciśnie jest to koncepcja personalistyc/na, czego dowodem jest takt, że w centrum świata wartości umieszcza dobro i rozwój osoby ludzkiej jako nadrzędną zasadę, której przyporządkowane są wszystkie partykularne dobra realizou ane przez człow icka w wyniku jego wolnej działalności. A WTeszcie można o proponowanej koncepcji pow iedzieć, że jest koncepcją perfekcjonistyczną Wskazuje na to duży nacisk, jaki w tej koncepcji położony został na rolę wewnętrznej celow ości części składowy ch natury integralnej w kształtow aniu gatunkowej treści moralnej poszczególnych wartości, a tym samym moralnej doskonałości człowieka. Ponadto pozostaje ona w zgodzie z fundamentalnymi założeniami filozofii tomistycznej, podstawy zaś swoje znajduje przede wszystkim w tomistycznej teoni relacji. Toteż istotny sens tej koncepcji różni się zasadniczo od perfekcjonistycznych koncepcji etycznych głoszonych przez niektóre kierunki etyki laickiej XIX w.

Zagadnienia końcowe

1.    Geneza pojęć wartości

Ukazanie ostatecznego, obiektywnego podłoża, z którego wy łania się świat absolutnych wartości, pozwala odpow iedzieć również na pytanie, jak przedstawia się geneza pojęć wartości. czyli w jaki sposób umysł ludzki dochodzi do uformowania pojęć w artości. Nic w idać w szakże potrzeby szerszego oma-wil.ma lego zagadnienia, ponieważ będzie ono ubocznie pOCUtt OM rtzjC4Z-czc w ramach problematyki prawa naturalnego. Dlatego ograniczy my się do najogólniejszych tylko stwierdzeń

Jeżeli chodzi o najbardziej podstawowe wartości moralne, takie jak sprawiedliwość. miłość, prawdomówność, męstw o itp., to nie są one tw orem myślenia dyskursywnego, ale formują się w wyniku intuicji intelektualnej. Intelekt bezpośrednim aktem poznania atrakcyjnego ujmuje podstawowe związki zgodności, zachodzące między poszczególnymi elementami natury integralnej a racją osoby ludzkiej. Ustalenie tych związków dostarcza logicznego tworzywa, z którego kształtuje on odpowiednie wzory doskonałości dla odpowiadających im podstawowych kategoni działań, czyli wartości moralne.

2.    Hierarchia wartości

Rozw ażania nad obiektywnymi podstawami wartości moralnych wykazały wielorakie zróżnicowania, jakie znamionują te wartości. Wynika to ze złożoności i wielostronności natury integralnej. Ze złożonością wartości idzie w parze ich zespolenie w jedność moralnego porządku wartości. Zespolenie to dochodzi do skutku na gruncie odniesienia i przyporządkowania wartości