skanuj0006 (356)

cyjnyeh kontaktów interpersonalnych oraz szansą twórczość! li poszczególnych dziedzinach. Jedną z dróg zachowania tyclj ahybut^yijg|| jpajł może tU przedstawianie dzieciom i młodzieży ofert, które są przedmiotem ich osobistego namysm i dokonywania samodzielnych wyborów. Taka sytuacja sprzyjj| nie tylko poczuciu wolności osoby w dysponowaniu własnyjt| czasem, ale jest jednym m kluczowych warunków nabywania*! doświadczeń związanych z elementarną umiejętnością człol wieka żyjącego demokratycznym ładzie społecznym, m znaczy - dokonywaniem wyboru. 3sąJ więc podstawowymi środkiem i ośrodkiem kształtowania i rozwijania poczucia podmiotowości.

Funkcje czasu wo\n&go

Ukazywanie znaczenia czasu wolnego dla rozwoju osoby i dla zmiany społecznej polega zwykle na przedstawianiu jego funkcji, czyli oczekiwanych i zakładanych rezultatów podejmowania satysfakcjonująca!,dobrowolnej niekomercyjnej aktywności. W rozprawach podejmujących tę problematykę można znaleźć różną ich klasyfikację. Jednym z przykładów* Jest przytoczona wyżej definicja J. Dumazediera, w której wyraźnie wyodrębnione są zakładane rezultaty działań wolnoczasowych, to znaczy: regeneracja sił (odpoczynek, rekreacjĘ| odprężenie emocjonalne (rozrywka, zabawa) oraz autokreacja (rozwój własnych zainteresowań i upodobań).

Analiza istoty i treści zachowań człowieka S ćżąjSfe wolnym prowadzi do dostrzeżenia w tej sferze podmiotowego życia szansy na obronę przed alienacją, depersonalizacją i ubezwłasnowolnieniem. Taka rola czasu wolnego pozwala widzieć w nim ważny czynnik rozwijania poczucia podmiotowości, a więc takiego stanu emocjonalnego i intelektualnego, w którym osoba doświadcza własnego

Sprawstwa, dokonuje wyborów zgodnych z własnymi ; preferencjami oraz ma możliwość ponosić konsekwencje iwłaspych decyzji. Jest to bowiem ta osobista, fekazja, jdóra ^pozwala doświadczać siebie jako sprawcę wlasnegw położenia i widzieć, świat wokół siebie jako szansę swoich możliwości. ‘Można; wręcz powiedzieć, że to W czasie wolnym c/iówiek, '■postępując bez konieczności zachowania rytuałów i przestrzegania algorytmów, ma pełną możliwość ujawniać swoją liijdyffidualnośd i: niepowtarzalność. Md §®ęc,£zansę bycia twórczym, a jednocześnie może doświadczać poczucia ryzyka.

Przemiany w kształceniu, które nieuchronnie obejmą śpólską,szkołę, prowadzą do zmiany dotychczasowego sposobu myślenia o edukacji jako drodze nabywania wiadomości iłjumiejętności. Świadczą o tym kierunki pn>je|f|fgj zmian w programach pracy instytucji oświatowych, w których 'akcentowana jest konieczność tworzenia warunków! do Htoąłtowania i rozwijania podmiotowych dyspozycji do samodzielnego odkrywania świata i osią-gania • dojrzałości. Postulowane są zatei* takie inicjatywy oraz działania szkoły, które nakierowane są na nabywanie i twórcze weryfikowanie Sifapz uczniów ich doświadczeń związanych ». sSpiiokształto-waniem, jego kierunkami i technikami. Sytuacje edukacyjne, 'organizowane także w czasie wolnym od obowiązkov(p:h zffai szkolnych, mają więc szansę stać się źródłem kompetencji wyrażających się w samodzielnym poznawaniu rzeczywistości, uczestniczeniem w życiu społecznym i kulturalnym własnego środowiska oraz krytycznym odbiorze i Sijkorzystywaniu informacji pochodzących z dalszych kręgów społecznych.

Tak widziany czas wolny spełnia szczególne funkcje w rozwoju indywidualnym i w przemianach poszczególnych dziedzin życia. W literaturze pofeiięconej czagojgl wolnemu wiele miejsca zajmuje wyróżnianie tych funkcji i nadawanie im

<9

25