skanuj0144 (8)

substancji zmieniające kolor, np. rurki Browna - czerwona przed sterylizacją zielona po sterylizacji lub testy papierowe - taśmy samoprzylepne i paski zmieniające kolor.

3. Wskaźniki biologiczne - służą do kontroli skuteczności różnych metod wyjaławiania. Wskaźniki biologiczne są standaryzowane i zawierają określone liczby żywych, wysuszonych, niechorobotwórczych i opornych na określony rodzaj czynnika wyjaławiającego, przetrwalników drobnoustrojów. Ten sposób kontroli uznawany jest obecnie za najpewniejszy. Pojemniki ze wskaźnikami rozmieszczane są w urządzeniach wyjaławiających i poddawane wyjaławianiu razem z preparatem. Dla różnych metod wyjaławiania stosuje się wytypowane drobnoustroje, np. wg FPVI przetrwalniki Bacillus subtilis - wyjaławianie suchym gorącym powietrzem w temp. do 170°C (SPORAL S); przetrwalniki Bacillus stearothermophilus - wyjaławianie parą nasyconą pod ciśnieniem (121 °C) (SPORAL A); przetrwalniki Bacillus pumilus - wyjaławianie za pomocą promieniowania jonizującego. Zabicie testowych przetrwalników oznacza, że zostały zabite wszystkie inne drobnoustroje znajdujące się w materiale poddawanym wyjałowieniu. Wskaźniki biologiczne produkowane są w postaci pasków, krążków z naniesionymi przetrwalnikami, umieszczonych w szczelnej papierowej kopercie lub fiolce z tworzywa sztucznego, w której znajduje się również pojemnik z pożywką. Wprowadza się je do wybranych pojemników wyjaławianego materiału, umieszcza w różnych miejscach urządzenia wyjaławiającego i poddaje procesowi wyjaławiania. Po zakończonym procesie wskaźniki zamknięte w kopercie lub fiolce należy przenieść do pożywki i inkubować. Po inkubacji należy ocenić, czy wystąpił wzrost drobnoustrojów. Brak wzrostu, który objawia się najczęściej niezmienionym zabarwieniem podłoża, świadczy o prawidłowym przebiegu procesu sterylizacji.

DOKUMENTACJA PROCESÓW WYJAŁAWIANIA

Przebieg procesu wyjaławiania i sposób jego kontroli musi być ściśle ewidencjonowany. Apteki powinny prowadzić książkę kontroli, w której wyszczególniona jest data przeprowadzania procesu, rodzaj wyjaławianych materiałów, rodzaj czynnika wyjaławiającego (para wodna, tlenek etylenu, itp.), numer cyklu sterylizacyjnego, dane dotyczące urządzenia, wskazania urządzeń pomiarowych, wyniki kontroli biologicznej i chemicznej (do dokumentacji należy dołączyć wskaźnik chemiczny). Zamieszczone dane powinny być potwierdzone nazwiskiem i podpisem. Wyjaławiana seria materiału powinna być oznakowana. Należy podać datę wyjaławiania, rodzaj czynnika wyjaławiającego, numer serii i potwierdzić to podpisem. W aptekach prowadzi się również kontrolne zeszyty czasu pracy lamp UV.

ORGANIZACJA PRACY ASEPTYCZNEJ

FPVI dokładnie określa wymagania czystości mikrobiologicznej dla różnych postaci leku (Tab. 1). Stwarza to konieczność aseptycznego przyrządzania leków do stosowania pozajelitowego: roztworów do wiewów, roztworów i zawiesin do wstrzykiwań, mieszanin do żywienia pozajelitowego, leków cytostatycznych, a także leków ocznych, leków stosowanych na rany i rozległe oparzenia (grupa I czystości mikrobiologicznej - bezwzględna jałowość), oraz leków zaliczanych do II grupy czystości mikrobiologicznej (leków dermatologicznych, leków do nosa, uszu i gardła). Postuluje się także aseptyczne wykonywanie wszystkich postaci leków z antybiotykami oraz roztworów do irygacji.

Organizując w aptece pracę aseptyczną (czy też przyrządzanie leków o ograniczonym stopniu zanieczyszczenia mikrobiologicznego), należy brać pod uwagę jako potencjalne źródła zakażenia: pomieszczenia do pracy, substancje lecznicze, rozpuszczalniki, aparaturę pomocniczą i samych pracowników. W celu zapewnienia maksymalnej czystości mikrobiologicznej stosuje się izolację pomieszczenia do pracy aseptycznej od pozostałych pomieszczeń aptecznych poprzez:

1.    Specjalnie wyodrębnione pomieszczenie do pracy aseptycznej - tzw. boks aseptyczny

2.    Wykonywanie leków w lożach aseptycznych (z laminamym nawiewem jałowego powietrza

dostosowanej do potrzeb konkretnej apteki, z przedsionkiem stanowiącym izolację (śluzę), między właściwym pomieszczeniem aseptycznym a pozostałymi pomieszczeniami aptecznymi. Przedsionek przeznaczony jest do mycia się i do zmiany odzieży pracowników zatrudnionych w boksie. Powinna znajdować się w nim umywalka, dozownik z roztworem do dezynfekcji rąk, suszarka do rąk, szafka na odzież jałową oraz szafka lub wieszak na odzież niejałową. W ścianie boksu powinno znajdować się okienko podawcze (śluza), służące do wprowadzania i odbierania wytworzonych leków czy wyjałowionych materiałów.

16