Mechanizm wymiany gazowej i transport gazów oddechowych
Ze względu na małą rozpuszczalność tlenu w drodze ewolucji powstały mechanizmy zwiększające pojemność tlenową krwi (rozpuszczony w osoczu tlen stanowi 2-3% ilości transportowanej). Funkcję taką pełnią barwniki oddechowe - różnorodna grupa białek złożonych, które wiążą nietrwale tlen, zwiększając znacznie stopień wysycenia nim krwi. Dzięki występowaniu hemoglobiny zdolność krwi do transportu tlenu wzrasta około 70 razy.
■ oksyhemoglobina ma kolor jasnoczerwony
D dlatego takie zabarwienie ma krew tętnicza
■ odtlenowana hemoglobina ma kolor purpurowy D dlatego krew żylna ma ciemniejszą barwę
■ tempo dysocjacji oksyhemoglobiny uwarunkowane jest koncentracją tlenu i dwutlenku węgla, jak również wartościami pH i temperatury
□ powinowactwo hemoglobiny do tlenu jest odwrotnie proporcjonalne do stężenia C02
e oznacza to, że w warunkach wysokiego stężenia C02 oddawana jest większa ilość tlenu
C02 reaguje z wodą zawartą w osoczu krwi, tworząc kwas węglowy H2C03. Wzrost stężenia C02 prowadzi więc do wzrostu zakwaszenia, a tym samym do spadku pH krwi. Oksyhemoglobina dysoq‘uje łatwiej w środowisku kwaśnym. Ten sam efekt daje kwas mlekowy uwalniany podczas wysiłku mięśni.
transport dwutlenku węgla (70% przez osocze, 30% w erytrocytach)
■ około 20-23% - w postaci karbaminianów
D C02 związany z wolnymi grupami aminowymi białek osocza i hemoglobiny
D większość karbaminianów powstaje w erytrocytach po połączeniu się C02 z grupami aminowymi hemoglobiny
□ hemoglobina połączona z C02 - karbaminohemoglobina
■ około 7% w postaci C02 rozpuszczonego na zasadzie rozpuszczalności fizycznej w osoczu i cytoplazmie erytrocytów
■ ponad 70% w postaci jonów wodorowęglanowych HCO“, stanowiąc główny element układu buforowego osocza i erytrocytów
132
ANATOMIA 1 FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA