skanuj0007 (185)

a)    ustabilizowanych

-    wybory parlamentarne są czynnikiem przesądzającym

-    reszta odwrotnie niż w nieustabilizowanych

b)    nieustabilizowanych

-    brak silnych, dostatecznie zinstytucjonalizowanych partii politycznych

-    ich słabe społeczne zakorzenienie

-    niestabilność systemu partyjnego

-    brak tradycji i instytucji społeczeństwa obywatelskiego

-    brak zgody liderów politycznych co do tego, które instytucje państwowe winny odegrać główną rolę w procesie

projektowania i realizacji przemian

-    parlament miejscem narodzin i rozwoju partii, mających słabe związki z elektoratem

na podstawie Herbut, Antoszewski, Systemy polityczne współczesnego świata, s. 237-258.

Parlamentaryzm:

Modelowo określony reżim parlamentarny:

1.    parlament (a przynajmniej izba niższa) pochodzi z powszechnych wyborów rywalizacyjnych

2.    władza wykonawcza jest rozproszona między dwie instytucje: jednoosobową głowę państwa i kolegialny rząd z premierem na czele

3.    układ sił politycznych w parlamencie przesądza o powołaniu premiera i uformowaniu gabinetu, niezależnie od tego, kto formalnie podejmuje taką decyzję

4.    głowa państwa nie kreuje polityki ani wewnętrznej, ani zewnętrznej, spełnia funkcje reprezentatywne i ceremonialne, a także wykonawcze wobec woli większości parlamentarnej

5.    głowa państwa nie ponosi odpowiedzialności politycznej, ponosi ją rząd i poszczególni ministrowie

6.    odpowiedzialność polityczna rządu wyraża się w formie wyrażenia mu przez parlament wotum nieufności, pociągającego za sobą ustąpienie co najmniej premiera

7.    dla zachowania równowagi rząd dysponuje prawem do rozwiązania parlamentu przed upływem kadencji co powoduje konieczność rozpisania przedterminowych wyborów

8.    między parlamentem a rządem istnieje system powiązań organizacyjnych, funkcjonalnych i personalnych, brak separacji legislatywy i egzekutywy

Europejskie państwa podchodzą pod ten model, różnią się między sobą:

1.    systemami partyjnymi

2.    systemami wyborczymi

3.    pozycją głowy państwa

Typologia europejskiego parlamentaryzmu

1.    wg kryterium relacji siły parlamentu i rządu

a)    gabinetowy - wysoki stopień skuteczności działań rządu (Wielka Brytania, Niemcy, Malta, Irlandia) -zadaniem parlamentu jest legitymowanie działań rządu

b)    komitetowy - komisje parlamentarne są dominujące w procesie decyzyjnym

2.    wgmechanizmu decyzyjnego (wg Lijpharta)

a)    konsensualny - charakteryzuje go proporcjonalny system wyborczy, system wielopartyjny, równowaga władzy między legislatywą a egzekutywą rozproszenie władzy między różne instytucje. Efektem reprezentatywność. (Belgia)

b)    Większościowy - jednomandatowe okręgi, system dwupartyjny, koncentracja władzy w rękach gabinetu, centralizacja władzy na poziomie narodowym. Efektem efektywność. (Wielka Brytania,

Malta)

3.    wg pozycj i głowy państwa

a)    parlamentaryzm z dominującą prezydenturą (Francja, Ukraina, Rosja)

b)    z korygującą prezydenturą (Portugalia, Irlandia, Polska)

c)    z symboliczną prezydenturą (Niemcy, Austrią Malta)

d)    monarchiczny (Wielka Brytania, Szwecja)

4.    sposób w jaki rząd uzyskuje upoważnienie do działania

a)    parlamentaryzm pozytywny - musi uzyskać wotum zaufania (Belgia, Grecja, Irlandia)

b)    negatywny - nie trzeba formalnej uchwały, wystarczy brak przeciwników (Wielka Brytanią Holandia, Austria)

5.    podział na:

a)    klasyczny - wyłączność ustawodawcza parlamentu, decyzja o tworzeniu lub ustaniu gabinetu w rękach partii (Wielka Brytania)

b)    zracjonalizowany — zainstalowane mechanizmy utrudniające dostęp partiom małym (Austria, Niemcy, Hiszpania, Europa Środkowo-wschodnia). Mechanizmy racjonalizacji:

- klauzula zaporowa - próg wyborczy