skanuj0008 (176)

*    norepinefryna (powoduje skurcz naczyń krwionośnych - agonista) i prazosyna (rozszerza naczynia - antagonista) konkurująo receptor cci-adrenergiczny,

*    propranolol (zwalnia pracę serca - antagonista) i izoprenalina (przyspiesza czynność serca - agonista) konkurująo receptor Pi-adrenergiczny.

Z receptorem wiąże się lek o większym powinowactwie, a gdy powinowactwa są zbliżone to związaniu ulega ten, który występuje w większym stężeniu.

Antagonizm niekonkurencyjny (niekompetycyjny) wynika ze zmiany konformacji miejsca wiązania (efekt allosteiyczny), która następuje po połączeniu antagonisty z receptorem, w skutek czego obniża się powinowactwo agonisty do receptora. Agonista i antagonista mają nieco inne punkty uchwytu w obrębie receptora np.:

*    zmniejszenie efektu działania acetylocholiny w obecności pirylaminy - leku przeciwhistaminowego.

Antagonizm chemiczny występuje, gdy między podanymi lekami zajdzie reakcja chemiczna i powstanie związek o małej aktywności lub wręcz nieczynny biologicznie (np. kompleksy tetracyklin z jonami Ca²⁺, Mg²*, Ar oraz związków chelatujących (BAL) z jonami metali ciężkich).

*    Działanie chelatujące związków takich jak: BAL czy EDTA wykorzystuje się w leczeniu zatruć metalami ciężkimi np. arsenem, ołowiem.

*    W zatruciu solami baru stosuje się siarczan sodu, który znosi objawy zatrucia (wytrąca się nieaktywny siarczan baru).

*    Natomiast tiosiarczan sodu znosi zatrucia cyjankami, zmieniając je na mniej trujące siarkocyjanki.

A. Interakcje w fazie farmaceutycznej (in. Incompatibilitates, niezgodności)

Niezgodności recepturowe są to nieprzewidziane i niezamierzone zmiany cech fizycznych, chemicznych i farmakologicznych leku recepturowego prowadzące do zmniejszenia, zmiany lub zaniku jego działania leczniczego. Lekarz, który bada chorego i przepisuje leki, ma na uwadze przede wszystkim działanie farmakologiczne i skutek leczniczy całego zestawu środków farmaceutycznych. Często zapomina o interakcjach farmaceutycznych, farmakokinetycznych i farmakodynamicznych, jakie mogą zachodzić in vitro i in vivo między środkami leczniczymi, a szczególnie jeżeli w skład leku recepturowego wchodzi gotowy specyfik zawierający szereg substancji pomocniczych.

Zagadnienie niezgodności wiąże się ze zjawiskiem polipragmazji - leczeniem chorego za pomocą równocześnie podawanych kilku leków. Polipragmazja jest to przepisywanie i ordynowanie choremu kilku substancji leczniczych w jednej postaci leku recepturowego lub technologicznie przetworzonego. W wielu przypadkach polipragmazja nie jest szkodliwa, a wręcz pozytywna; umożliwia bowiem jednoczesne podawanie kilku leków działających wspomagająco na główny składnik i upraszcza sposób podawania leku choremu. Dzięki długoletnim i wielokierunkowym badaniom powstają preparaty wieloskładnikowe, w których łączone substancje przez długi okres nie reagują ze sobą i mogą być produkowane przez przemysł seryjnie. Niekorzystne objawy towarzyszące polipragmazji pojawiają się wówczas, kiedy brak jest współpracy pomiędzy lekarzem a farmaceutą, lub gdy lekarz nie posiada pełnych wiadomości o właściwościach związków leczniczych. Pojawia się wówczas problem niezgodności łączonych składników polegający na pojawianiu się reakcji chemicznych, zmianie rozpuszczalności, temperatury topnienia, itp.

W skład leków recepturowych coraz częściej wchodzą leki gotowe, czyli fabrycznie przygotowane postaci leku. Pociąga to za sobą konieczność podejmowania w aptece szeregu czynności - usuwania otoczek z drażetek, proszkowania tabletek. Należy podkreślić, że równocześnie z substancją leczniczą do recepty wprowadzane są nowe składniki -wypełniacze    masy tabletkowej, emulgatory,    solubilizatory,    środki konserwujące,

rozpuszczalniki i in. Te dodatkowe substancje (często niestety do końca nie wiadomo jakie, gdyż producenci nie precyzują ich zawartości w lekach gotowych) mogą być przyczyną różnych niezgodności, które nie miałyby miejsca, gdyby receptę przygotowano wyłącznie ze środków leczniczych pro recepturae.

Ze względu na charakter zmian, niezgodności recepturowe (farmaceutyczne) dzielimy na 3 podstawowe grupy:

I.    niezgodności fizyczne,

II.    niezgodności chemiczne,

III.    niezgodności fizjofarmakodynamiczne (farmakologiczne).

14