skanuj0010

W zagospodarowaniu działek zagrodowych występuje duża różnorodność usytuowania budynków i wewnętrznych układów komunikacyjnych. Przyjmując jako kryterium wyróżniające układ budynków względem podwórza i dróg wewnętrznych, rozróżnić można następujące typy zabudowy działek zagrodowych:

•    dośrodkowy - budynki otaczają duże podwórze, do którego skierowane są wejściem, przy czym stodoła jest przelotowa; na podwórzu znajdują się wszystkie obiekty pomocnicze, jak gnojownia, studnia, wybiegi;

•    odśrodkowy - podwórze jest mniejsze, część obiektów pomocniczych mieści się poza obrębem podwórza, na tyłach budynków, np. wybiegi i gnojownia; stodoła i budynek inwentarski są zwykle przelotowe;

•    liniowy (zwarty i luźny) - budynki grupują się po jednej stronie podwórza, które jest zarazem głównym ciągiem komunikacyjnym, wybiegi, gnojownie i silosy są zwykle umieszczone z tyłu za zabudową, budynki są ze sobą zespolone bezpośrednio lub poprzez łączniki, lub dobudowane zadaszenia;

•    pasmowy - stosowany jest na działkach wąskich i długich; układ komunikacyjny charakteryzuje się wytworzeniem kilku małych podwórzy połączonych jednym głównym pasmem komunikacji, budynki ustawione są w rzędzie jeden za drugim z wyjściami na odpowiednie podwórze.

Do najczęściej spotykanych, starych układów należy zabudowa dośrodkowa, z biegiem lat modyfikowana do odśrodkowej. Na Dolnym Śląsku bardzo często pośrodku podwórza znajdowała się gnojownia, w innych regionach centralnym akcentem była studnia. W obydwu tych typach zagród zasadniczą rolę w komunikacji wewnętrznej odgrywa podwórze. Tutaj bowiem skupiają się wszystkie ciągi komunikacyjne, a zarazem jest to miejsce postoju środków transportu na czas załadunku lub wyładunku. Na podwórzu prowadzone są też liczne prace związane z gospodarstwem, niekiedy zachowały się tam duże liściaste drzewa dające osłonę od słońca.

Na rysunku 2 przedstawiono dwa przykłady zagospodarowania działek zagrodowych: pierwszy tradycyjny układ odśrodkowy przy szerokości frontu 38 m oraz drugi zajmujący mniejszy teren układ pasmowy z frontem szerokości 24 m.

budynki wchodzące w skład zagrody mogą być sytuowane względem siebie w tóźny sposób, jako:

•    wolno stojące, tj. każdy obiekt usytuowany jest oddzielnie;

•    z; ilmdowa częściowo zespolona - dawniej najczęściej spotykaną formą zespolenia było łączenie budynków mieszkalnych z inwentarskimi przy pozostawieniu stodoły wolno stojącej, obecnie częściej stosuje się budynki inwentarsko-składowe lub inwentarsko-gospodarcze, a budynek mieszkalny pozostaje jako wolno stojący;

•    zabudowa zespolona - wszystkie budynki na działce tworzą jedną całość, przy czym bywają układy zamknięte lub otwarte.

Problem zespalania budynków wiąże się przeważnie z wielkością działki; do najoszczędniejszych pod względem zajmowanego miejsca należą budynki zespolone, które mają jednak szereg wad, m.in przedostawanie się uciążliwych zapachów i zanieczyszczeń od zwierząt do pomieszczeń przeznaczonych dla ludzi.

Iły’-. 2. Działki zagrodowe: A - tradycyjna zabudowa wokół dużego podwórzu (iiklwl ml',mdkowy), B - nowszy sposób zabudowy z dworna podwórzami (układ pasmowy)

< iospodarstwa rolne tradycyjnie nastawione były na wielokierunkowi| pioduk i )c,i, tzn. roślinną i zwierzęcą. Obecnie coraz częściej następuje wyból produkt,|| l ijnnpodarstwo specjalizuje się np. w chowie krów mlecznych czy produkc|l htim |m'iw cukrowych, co wiąże się m.in. z warunkami glebowymi, z możliwością za powalenia siły roboczej, zakupem maszyn itp. Przy chowie znacznej liczby s/luk /witM /■’ |t, czyli dużej obsadzie, np. przy dużych chlewniach lub fermach zwloi/gl łtil« uI-1>wych, należy brać pod uwagę emisję zanieczyszczeń powiolrza wokół |iiidyiik«'>w inwentarskich. Wskazane jest wówczas zachowanie stroi ochronnych

m i ,