str92

a    !>

388 a. Czepiec ze sztywnej listwy płóciennej, ciasno owijanej na chuście; b. wcześniejszy przykład podobnego czepca flamandzkiego z drobnymi falbankami na brzegach

średnio zamożne) strojów dworskich. Dla patrycjatu miejskiego prawa przeciwzbytkowe były znacznie łagodniejsze: ograniczały jedynie szerokość kobiecych kołnierzy perłowych (nie mogła przekraczać około 3 cm) przy obwodzie dostosowanym do obwodu szyi. Żony i córki rajców miejskich mogły używać adamaszków, aksamitów i atlasów, jak i kosztownych futer, nawet gronostajowych, gdyż przedstawiciele patrycjatu w miastach polskich oprócz bogactwa mieli w swych rękach i władzę, piastując różne godności miejskie. Ograniczenia narzucane średnio zamożnemu mieszczaństwu nie były

w ubiorach codziennych przeważało — zarowno

389. Zapona ozdobna do czepca, znaleziona pod ł-u-bJinem. 2- pot XV w.

zwykle respektowane w ubiorach odświętnych, a u mężczyzn, jak i u kobiet — użycie sukna i tkanin wełnianych w ciemnych barwach, a także dużej ilości futra przeznaczonego do podszycia ciepłej odzieży. Dochodziły również do Polski modne na Zachodzie lżejsze rodzaje tkanin wełnianych, jak haras.

W miastach polskich przyjął się rozpowszechniony w średniowieczu zwyczaj lokowania zysków z przedsiębiorstwa lub warsztatów w zakupywanych cennych klejnotach. Posiadanie przez kobiety z rodów patrycjuszowskich dużej ilości biżuterii, naszyjników, złotych pierścieni oraz ciężkich kobiecych pasków srebrnych i pozłacanych, a także lśniących od szlachetnych kamieni zapon na czepcach miało świadczyć o zamożności i kwitnącym stanie przedsiębiorstwa lub warsztatu męża. Nie wszystkie rodzaje biżuterii kobiecej, o której wspominają ustawy przeciwzbytkowe wydawane w Pol-

20 — Historia ubiorów 505