str 080

12. OBLICZANIE POŁĄCZEŃ WPUSTOWYCH I WIELO WYPUSTOWY CH

12.1. Wiadomości ogólne

Połączenia te należą do połączeń kształtowych rozłącznych i są przeznaczone do przenoszenia momentu obrotowego. Dlatego znajdują zastosowanie przy osadzaniu na wale różnych części, takich jak: koła zębate, koła pasowe, korby itp. Ze względu na normalizację wymiarów wpustów i wypustów nośność kształtowania tych połączeń odpowiada nośności naciskowej, czyli odporności materiału na naciski powierzchniowe.

12.2. Połączenia wpustowe

W połączeniu wpustowym zarówno w czopie, jak i w otworze części osadzanej (w piaście) są wykonane rowki, w których umieszczony jest wpust. Rozróżnia się wpusty pryzmatyczne (najczęściej stosowane), czółenkowe (stosowane przy średnicach czopów d ś, 58 mm i przy niewielkich obciążeniach) oraz czopkowe (jeśli jest konieczne powiązanie wpustu z piastą).

Różne rodzaje wpustów przedstawiono na rys. 12.1.

Połączenia wpustowe dzielą się na spoczynkowe, przy czym osadzone części są podparte z obu stron piasty i nie mają możliwości przesuwu wzdłuż wału oraz na ruchowe, w których części te mają możliwość tego przesuwu. W połączeniach spoczynkowych wpusty osadza się ciasno (pasowanie N9/h9 lub P9/h9), a w połączeniach ruchowych stosuje się pasowanie luźne (D10/h9).

Przy ciasnym pasowaniu wpustów stosuje się wpusty wyciskowe z otworem nagwintowanym dla ułatwienia demontażu. Przy pasowaniu luźnym stosuje się wpusty jedno- lub dwuotworowe, mocowane w tych otworach śrubami wkręcanymi w czop wału.

Wał i części połączone z nim za pomocą wpustu pracują z reguły w ruchu obrotowym. W takich warunkach pracy, elementy te powinny być dokładnie osiowane, aby wyeliminować siły bezwładności powodujące tzw. „bicie”.

80