Strona2,133 (skan by buby77)

UKŁAD NERWOWY

UKŁAD NERWOWY

Układ nerwowy pełni w organizmie funkcję szczególną. Jest nastawiony na łączność ze światem zewnętrznym, odbiera z niego informacje za pośrednictwem narządów zmysłów, zarządza aparatem ruchowym (układ nerwowy somatyczny), a także integruje czynności poszczególnych narządów i dba

0    równowagę wewnętrzną organizmu (układ autonomiczny).

Podstawowym elementem budowy układu nerwowego jest neuron, czyli komórka nerwowa z odchodzącymi od niej wypustkami. Jej głównym zadaniem jest przyjmowanie, przetwarzanie i przekazywanie informacji w postaci bodźców elektrycznych lub chemicznych.

Układ nerwowy dzielimy na ośrodkowy i obwodowy.

Do układu nerwowego ośrodkowego zaliczamy:

♦    mózgowie (encephalon);

♦    rdzeń kręgowy (medulla spina lis).

W skład mózgowia wchodzą:

♦    mózg (cerebrum);

♦    móżdżek (cerebel/um);

♦    rdzeń przedłużony (medulla oblongata).

Do układu nerwowego obwodowego zaliczamy

♦    nerwy czaszkowe (12 par);

♦    nerwy rdzeniowe (31 par).

Mózgowie stanowi część ośrodkowego układu nerwowego położoną w jamie czaszki. Ma kształt jajowaty, jego dolna powierzchnia jest spłaszczona

1    nosi nazwę podstawy mózgu (basis cerebri). W linii pośrodkowej widoczna jest głęboka szczelina podłużna mózgu, która oddziela prawą i lewą półkulę. Półkule zakrywają od góry pień mózgu. Móżdżek jest oddzielony od półkul mózgowych szczeliną poprzeczną mózgu. Zewnętrzną powierzchnię półkul pokrywa istota szara zwana korą mózgową (cortex cerebri). Pod korą mózgową znajduje się istota biała, w której leżą skupienia istoty szarej nazywane jądram i podkorowymi.

Na zewnętrznej powierzchni mózgu widać liczne fałdy, nazwane zakrętami mózgu (gyri cerebri). Są one porozdzielane licznymi bruzdami (salci cerebri) albo szczelinami mózgu (fissurae cerebri). Na dnie szczeliny podłużnej mózgu znajduje się spoidło wielkie mózgu nazywane ciałem modzelowatym

UKŁAD NERWOWY

(corpus callosum), które składa się z włókien nerwowych, łączących obie półkule mózgu.

Rdzeń przedłużony położony jest na podstawie mózgowia. Na wysokości otworu potylicznego wielkiego przechodzi w rdzeń kręgowy. Przez rdzeń przedłużony przebiegają wszystkie impulsy nerwowe podążające z mózgu do rdzenia kręgowego i odwrotnie.

Na dolnej powierzchni rdzenia przedłużonego występują dwa wypukłe, białe pasma, zwane piramidami, które są utworzone przez włókna drogi piramido-wej. Większa część włókien drogi piramidowej przechodzi na stronę przeciwną, tworząc skrzyżowanie piramid. W rdzeniu przedłużonym występują skupienia istoty szarej, czyli jądra nerwów czaszkowych. Znajdują się w nim również najważniejsze dla życia ośrodki nerwowe: ośrodek oddechowy, ośrodek regulacji czynności serca, ośrodek naczynioruchowy i ośrodek termore-gulacji.

Rdzeń przedłużony stanowi także skupienie ośrodków nerwowych dla następujących czynności odruchowych: ssanie, żucie, połykanie, wymioty, kichanie, kaszel, mruganie powiekami, wydzielanie potu, regulowanie przemiany materii (wszystkie te odruchy są wrodzone i występują już u noworodka). Bezpośrednio nad rdzeniem przedłużonym leży tyłomózgowie wtórne (me-tencephalon), w skład którego wchodzą: most (pons) - mający kształt grubego walca, ułożonego poprzecznie z przodu rdzenia przedłużonego, składający się z włókien nerwowych i skupisk istoty szarej tworzących jądra własne mostu; oraz móżdżek (cerebellum) zbudowany z części środkowej, zwanej robakiem (vennis), i dwóch półkul móżdżku (hemispheriae cerebelli). Móżdżek bierze udział w koordynacji ruchów dowolnych i w prawidłowym rozmieszczeniu napięcia mięśniowego.

Śródmózgowie (mesencephalon) - stanowi krótką część pnia mózgu, która łączy międzymózgowie z mostem i móżdżkiem. Zaliczamy do niego konary mózgu (pedimculi cerebri) i blaszkę pokrywy śródniózgowia (lamina tecti mesencephali). We wnętrzu śródmózgowia przebiega wodociąg mózgu ((acjueductus cerebri).

Międzymózgowie (diencephalon) - znajduje się pod środkową częścią ciała modzelowatego. Leżąca w części przedniej komora III łączy się z komorami bocznymi mózgu. W części tylnej przechodzi w wąską szczelinę, zwaną wodociągiem mózgu, przez którą łączy się z komorą FV. Boczne ściany komory III zbudowane są z dużych skupień istoty szarej i tworzą tzw. wzgórze (thalamus). We wzgórzu kończą się drogi czuciowe, biegnące od

133